Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Od wielu lat prowadzę przed sądami sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Lubię takie sprawy – każda taka sprawa to inna historia – a ja wiem, że mogę pomóc konkretnym osobom.
Możesz więc mi zaufać: myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
Każdego dnia udzielam porad prawnych osobom takim jak Ty – zarówno w siedzibie kancelarii we Wrocławiu, jak i online.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa spadkowego?
Po prostu napisz do mnie wiadomość.
Odwołanie darowizny wobec jednego z małżonków
Temperatury już prawdziwie wiosenne (przynajmniej we Wrocławiu) więc dziś krótko i na gorąco.
Dosłownie kilka dni temu Sąd Najwyższy podjął istotną uchwałę dotyczącą odwoływania darowizn.
Sprawy o „odwołanie darowizny” należą do trudnych, a ustawowa przesłanka „rażącej niewdzięczności” do mocno ocennych.
Samo poprawne sformułowanie żądania pozwu już jest niełatwe.
(nie- w pozwie do sądu nie wnosimy „o odwołanie darowizny”, o tym jak powinien wyglądać taki pozew będzie innym razem)
Prawdziwe problemy jednak pojawiają się np. w sytuacji, gdy obdarowanymi są małżonkowie mający ustrój wspólności ustawowej.
Życie wcale nie tak rzadko pisze podobne historie.
Weźmy np. pierwszą z brzegu:
Babcia daje dom wnukowi i jego żonie (albo wnuczce i jej mężowi). Razem, jako małżeństwu (no bo jak to tak inaczej). Na początku wszystko jest cudownie i wszyscy żyją w wielkiej zgodzie, ale z biegiem czasu zaczynają się problemy.
A potem… robi się coraz mniej ciekawie.
Może jedno z małżonków np. wyjeżdża do pracy w Anglii, a drugie…no właśnie – a ta druga osoba dopuszcza się wobec darczyńcy niewdzięczności. I to niewdzięczności w rażącym stopniu.
Ale wracając do Sądu Najwyższego i podjętej uchwały.
Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, iż:
„W razie odwołania darowizny w stosunku do jednego z małżonków rzecz darowana staje się przedmiotem współwłasności obojga małżonków w częściach równych, a darczyńca może żądać przeniesienia na niego udziału należącego do małżonka, w stosunku do którego darowiznę odwołał, gdyby zaś nie było to możliwe – zwrotu wartości tego udziału (art. 405 k.c.).”
Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza jako zasada. Tak, ale…
Kiedyś (wcale nie aż tak bardzo dawno temu, bo jeszcze we wrześniu 2015 r.) zasadą było iż ten, kto nie złożył żadnych oświadczeń w przedmiocie przyjęcia spadku, spadek – na podstawie przepisów ustawy – przyjmował wprost. (co nie dotyczyło dzieci, czyli bardziej prawniczo mówiąc: osób małoletnich).
Dziedziczenie w taki sposób (wprost) wiązało się zaś z pełną odpowiedzialnością za długi, jeśli spadkodawca długi te pozostawił.
Tak było kiedyś. Na szczęście dla spadkobierców to już historia.
Taki stan prawny, jaki był wcześniej, niejednego pewnie nieświadomego praw i obowiązków spadkobiercę wpędził w kłopoty.
Tak więc w październiku minionego roku obowiązywać zaczęły nowe przepisy – korzystniejsze dla spadkobierców.
Pisałam o tym, kiedy stało się to faktem.
I zgodnie z obecnym stanem prawnym jeśli spadkobierca nie złoży innego oświadczenia, to dziedziczy z dobrodziejstwem inwentarza. Tak – jeśli tego spadku w ogóle się nie chce, wciąż można złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku.
(dla ciekawych przypominam : podstawa prawna to art. 1015 kodeksu cywilnego)
Tyle tylko, że jest jedna kwestia, o której może część osób nie wie lub nie pamięta.
Ważne jest to, jaki był stan prawny w dacie – jak my to mówimy – otwarcia spadku.
(czyli inaczej mówiąc : w dacie gdy zmarł spadkodawca)
Mówiąc prościej : jeśli ktoś zmarł, zanim nowe przepisy zaczęły obowiązywać, wszystko jest „po staremu”.
(a przypomnę : ta „magiczna” data to 18. października 2015 r.)
Być może masz taką sytuację: ktoś po kim dziedziczysz zmarł pod koniec września albo na początku października 2015 r.
Czyli wtedy, gdy obowiązywały jeszcze stare przepisy.
Jeśli tak jest zastanów się i póki jeszcze możesz podejmij decyzję.
(ok, samo pojęcie decyzji to trochę za mało, trzeba jeszcze złożyć odpowiednie oświadczenie)
W sytuacji gdybyś jednak po starannym rozważeniu sytuacji zdecydował że przyjmować wprost spadku wprost nie chcesz, skontaktuj się z kancelarią notarialną.
A tak poza tym… czy na pewno wiesz co oznacza w praktyce „dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza”?
Jeśli nie jesteś pewien, to czekaj na jeden z kolejnych wpisów:)
Dostałem pozew. Jestem pozwany.
To się zdarza. Pozwy często są składane w sądzie, a potem odpis pozwu doręczany zostaje stronie pozwanej. Więc jest tak:
Powód złożył w sądzie pozew i sąd doręczył Ci odpis tego pozwu.
(może być to pozew o zachowek, ale rzecz dotyczy pozwów w ogóle)
Będziesz więc w sprawie pozwanym. Jak już ten pozew dostałeś, musisz jakoś zareagować (ok – nie musisz, ale jest w twoim interesie, abyś coś zrobił)
Jeśli już powód czegoś w pozwie od ciebie zażądał – powinieneś w formie pisemnej się do tego odnieść – czyli złożyć odpowiedź na pozew.
Zazwyczaj wraz z pozwem sąd doręcza pouczenie. Przeczytaj to co sąd do ciebie wysłał. Zorientuj się czy sąd zakreślił termin na wniesienie odpowiedzi na pozew.
(jeszcze jedna uwaga: odbieraj korespondencję z sądu – jeśli myślisz, że nie odbierając tej korespondencji unikniesz kłopotów : jesteś w błędzie. Udawanie że Cię nie ma to raczej nie jest dobra strategia)
Ale ok.: pozew odebrałeś, podpisałeś tzw. „zwrotkę”, otwierasz kopertę i czytasz. Może nie do końca wiesz o co chodzi, ale rozumiesz już, iż ktoś chce od ciebie pieniędzy.
Jeszcze raz: sprawdź czy sąd zakreślił termin, aby wnieść odpowiedź na pozew.
(zazwyczaj taki termin sąd zakreśla)
Odpowiedź na pozew możesz oczywiście napisać sam.
Jeśli jednak zdecydujesz się na pomoc adwokata – nie zwlekaj. Prawnik zazwyczaj będzie potrzebował paru chwil aby dokładnie ustalić fakty, zapoznać się z całą sytuacją i tę odpowiedź napisać oraz złożyć w sądzie.
A teraz dalej: pomimo zapewne silnych emocji:
Zastanów się, czy takie żądanie ze strony powoda jest choćby w części uzasadnione.
Zastanów się, jakie dowody ty możesz zawnioskować.
(świadkowie, dokumenty, a może jeszcze coś: zdjęcia lub wydruki maili)
Zapisz sobie te wszystkie dowody, wynotuj kto może być świadkiem w sprawie – jeśli zdecydujesz się zlecić sprawę adwokatowi ,będzie to sporym ułatwieniem.
Pamiętaj: jak już przemyślisz te dowody, napisz to w odpowiedzi na pozew.
Jeśli nie zgłosisz tych wniosków dowodowych od razu, potem może być problem z ich dopuszczeniem przez sąd.
Mediacje – nowe przepisy czyli m.in. o tym, co jeszcze trzeba będzie podawać w pozwach
Mediacja to fajna sprawa. Wiem, bo mam sporo doświadczeń z nią związanych. Wiele spraw spadkowych nadaje się do mediacji – a najbardziej to już sprawy o dział spadku.
Może Twoja sprawa zakończyła się szybko właśnie dzięki dobremu mediatorowi?
Może masz inne zdanie i złe doświadczenia związane z mediacją?
Może jesteś przekonany, że to nie ma sensu i tak nie warto?
Jak to się mówi, że ugoda wypracowana przez strony zawsze będzie lepsza niż najlepszy wyrok wydany przez sąd. Myślę, że tak.
Opinii pewnie będzie jednak wiele.
Niezależnie od tego, co o tej mediacji sądzisz, powinieneś wiedzieć, że od niedawna (a dokładnie od początku tego roku) weszły w życie pewne całkiem istotne zmiany dotyczące właśnie mediacji.
Jak już pewnie wiesz, w pozwie trzeba dokładnie oznaczyć strony, podać ich adresy, numer pesel, oznaczyć wartość przedmiotu sporu…
Teraz doszło coś jeszcze:
Trzeba podać Sądowi informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.
Tak wynika z art. 187 par. 1 k.p.c.w nowym brzmieniu.
Od początku tego roku zmienionych zostało jeszcze kilka przepisów dotyczących mediacji – będą więc kolejne wpisy.
Ale jeśli wnosisz np. pozew o zapłatę zachowku, pamiętaj o tej zmianie.
Dochodzenie wierzytelności od spadkobierców – ciąg dalszy
Wpis o tym, jak można dochodzić swoich należności od spadkobierców dłużnika cieszył się sporym zainteresowaniem. Tak więc dziś zapowiadany ciąg dalszy.
Pierwszą część wpisu – w formie wywiadu – znajdziesz tu.
Choć zapewne i tak dobrze pamiętasz poruszającą historię o panu Zenonie, który nie miał dużej wiedzy w kwestii następców prawnych swojego dłużnika, a także niezbyt dobrze orientował się w przepisach prawa, ale na szczęście trafił na profesjonalny blog prawniczy?
Chyba nie będę musiał znowu tych spadkobierców pozywać do sądu ?
Pozew nie będzie konieczny.
Można jakoś „przepisać” ten wyrok, aby były tam nazwiska spadkobierców? Jak mam uzyskać ten tytuł … wykonawczy na spadkobierców? I żeby wszyscy spadkobiercy tam jeszcze byli wskazani – p. Zenon miał coraz więcej wątpliwości.
Służy temu postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności wobec spadkobierców. Dysponując postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku będziemy znać wszystkich spadkobierców. Podobnie rzecz się ma z aktem poświadczenia dziedziczenia.
I ile to potrwa? To znaczy to całe „przepisywanie” wyroku?
Dokładne oznaczenie czasu trwania sądowego postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku czy postępowania klauzulowego nie jest możliwe gdyż zależy to od wielu czynników min. od poprawności złożonych wniosków czy kompletności załączonych dokumentów. Tam gdzie wchodzi w grę dziedziczenie przez małoletnich sprawy mogą się dodatkowo skomplikować. Dlatego w sprawach spadkowych wskazane byłoby skorzystanie z pomocy adwokata czy radcy prawnego.
I czy jak tych spadkobierców jest kilkoro, to mogę całej sumy domagać się od jednego z nich, czy muszę od wszystkich po takiej samej części moich pieniędzy??
Od chwili stwierdzenia nabycia spadku czy poświadczenia dziedziczenia do chwili działu spadku możemy żądać od każdego ze spadkobierców zmarłego dłużnika całej zaległej należności.
Od chwili działu spadku możemy żądać od danego spadkobiercy tylko takiej części niezapłaconej należności, w jakiej spadkobierca dziedziczy po zmarłym dłużniku. Oznacza to, że np. gdy córka zmarłego dziedziczy ¼ spadku po nim, to tylko ¼ całości zaległej należności możemy dochodzić od córki. Pozostałej części długu możemy żądać od pozostałych spadkobierców. Oczywiście w takiej części w jakiej dziedziczy po zmarłym dłużniku każdy z nich.
No i pewnie znowu poniosę duże koszty?
Wniosek o sądowe stwierdzenie nabycia spadku wiąże się z opłatą w kwocie 50 zł. Dodatkowo od każdej osoby, od której jest odbierane oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pobierana jest dodatkowa opłata 50 zł. Postępowanie klauzulowe w przypadku nadania klauzuli wykonalności przeciwko innej osobie niż wskazana w wyroku, a taką sytuacją jest nadanie klauzuli przeciwko spadkobiercom, wiąże się z obowiązkiem uiszczenia opłaty stałej w kwocie 50 zł.
No i jak komornik będzie egzekwował od dziecka?
Jeśli komornik będzie dysponował uprawniającym do egzekucji tytułem wykonawczym nie ma przeszkód prawnych aby egzekwował dług z majątku małoletniego dziecka. Jednak z uwagi na ochronę prawną małoletniego postępowanie takie jest zwykle bardziej skomplikowane i czasochłonne.
Ale to jeszcze nic. Co, jak się okaże, że do czasu załatwienia tych formalności z „przepisaniem wyroku” nie będzie już żadnego majątku, bo pieniądze zostaną zabrane z konta i okaże się, że nie ma z czego egzekwować? Czy można się jakoś zabezpieczyć?
Można złożyć do sądu wniosek o udzielenie zabezpieczenia.
Czy w ogóle jest szansa, że komornik coś zrobi?
Komornik działa na wniosek wierzyciela. Istotnym jest zatem prawidłowe sformułowanie wniosku o wszczęcie egzekucji, stały kontakt z komornikiem i omawianie z nim podejmowanych czynności jak też w zależności od sytuacji składanie dalszych wniosków w trakcie postępowania.
Jak widzisz dochodzenie wierzytelności nie jest sprawą prostą. Dlatego dobrze jest pomyśleć wcześniej i być przygotowanym na taką ewentualność.
O tym, czy można coś zrobić, aby w takiej sytuacji nie mieć takich zmartwień, jak bohater artykułu, dowiesz już wkrótce z kolejnego wpisu w tym temacie.
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.
Zobacz spis treści
SZUKAJ
Tematy główne
Ważne artykuły
Archiwum wpisów
Zajrzyj na mój drugi blog o prawie rodzinnym
