Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Od wielu lat prowadzę przed sądami sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Uczę też jak w przemyślany i świadomy sposób przekazać majątek następcom.
Lubię takie sprawy – każda taka sprawa to inna historia – a ja wiem, że mogę pomóc konkretnym osobom. Możesz więc mi zaufać: myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
Każdego dnia udzielam porad prawnych – zarówno w siedzibie kancelarii we Wrocławiu, jak i online.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa spadkowego?
Po prostu napisz do mnie wiadomość.
Nie mieliśmy dzieci, mąż zmarł, a ja zostałam z teściową, która…
Taka historia – można powiedzieć z życia wzięta: „mam na imię Zofia, a mój mąż miał na imię Tomasz. Miał na imię, bo niestety zmarł. Nie mieliśmy dzieci, byliśmy młodym jeszcze małżeństwem. Kupiliśmy ładne mieszkanie w dobrej dzielnicy, a ja włożyłam w jego remont całe swoje oszczędności. Wszystko tak dobrze się układało, mieliśmy tyle planów… Mąż był ode mnie trochę starszy, a jego ojciec już nie żył. Relacje z jego matką nie układały się zbyt dobrze – od czasu gdy została wdową bardzo mocno ingerowała w nasze życie, kontakt stał się więc ograniczony. Nie, oczywiście nie myśleliśmy o żadnych testamentach – przecież byliśmy wciąż dość młodzi no i mieliśmy tyle planów. Nikt się nie spodziewał, że tak to wszystko może się potoczyć…
O tym, w jakiej faktycznie jestem sytuacji dowiedziałam się w sumie przypadkiem, czytając jakąś gazetę.
Tak więc w skrócie: byliśmy małżeństwem, nie mieliśmy dzieci, a po śmierci męża teściowa zażądała spłaty w kwocie, na którą mnie nie stać…
No i co teraz można zrobić? Czy teściowej coś się należy? Faktycznie ma do czegoś prawo? Czy jest sens rozmawiać, czy lepiej poczekać, aż ona wniesie sprawę do sądu?” A może to ja powinnam wnieść tę sprawę do sądu?”
Historia z życia wzięta. Jednak to trudna sytuacja, prawda?
Powtarzam zawsze, że wolę pomagać w zapobieganiu problemów. No ale niestety: nie zawsze jest to możliwe, czasami ten problem już się pojawił i trzeba znaleźć jakieś rozwiązanie.
Zacznijmy od początku: Czy w tej sytuacji teściowej coś się faktycznie należy?
dziedziczenie na podstawie ustawy:
jeśli nie ma testamentu – dziedziczenie następuje na podstawie przepisów ustawy. Ustawy – czyli po prostu kodeksu cywilnego. Istotne jest jednak, co dokładnie te przepisy stanowią.
Może tego nie wiedziałeś, ale… tak, zgodnie z przepisami małżonek nie jest jedynym spadkobierca w oparciu o przepisy ustawy. Sytuacja wydaje się być oczywista gdy są dzieci, ale także gdy małżonkowie dzieci nie mieli: małżonek nie jest jedynym spadkobiercą.
Tak, wiem: to proste stwierdzenie może nie być do końca zrozumiałe, tzn. możesz nie do końca rozumieć, jakie ma to przełożenie na Twoją sytuację i co będzie, gdy małżonek, który nie napisał testamentu, umrze niespodziewanie.
Jak nie ma testamentu: o tym, kto ile „dostanie” ze spadku przesądza suchy przepis znajdujący się w kodeksie cywilnym.
No i właśnie tak jest – jeśli małżonkowie nie mieli dzieci, może tak być iż żyjący małżonek będzie dziedziczył razem z rodzicami, czy też jednym żyjącym rodzicem tego małżonka, który zmarł.
Kto dziedziczy, gdy była intercyza?
Dziś krótki wpis – pytanie i odpowiedź. Kto dziedziczy, gdy jest intercyza? Wyjaśnię jeszcze tylko, iż „intercyza” to po prostu rozdzielność majątkowa. Małżonkowie mogą ustanowić taką rozdzielność w dowolnym momencie małżeństwa, nie jest tak iż jest na to określony czas, a jak ten czas upłynie to już musi być wspólność. Nie – rozdzielność majątkową można ustanowić nawet po 20 latach małżeństwa. No ale to blog spadkowy i w tym artykule nie będę szczegółowo omawiać wad i zalet rozdzielności majątkowej.
W tym wpisie chciałam odpowiedzieć na często zadawane pytanie:
„kto dziedziczy, gdy była intercyza?”
czy intercyza ma wpływa na dziedziczenie?
otóż… wiem, pewnie będziesz zaskoczony: ustrój majątkowy małżonków w ogóle nie ma znaczenia jeśli chodzi o dziedziczenie.
Rozdzielność majątkowa ma wiele zalet (tak, wiem – czasem ma też wady, ale wpis nie dotyczy wad i zalet rozdzielności). Zarówno wtedy, jak masz wspólność ustawową, jak i w przypadku rozdzielności majątkowej: małżonek jest spadkobiercą ustawowym.
Czy ja już o tym przypadkiem nie pisałam? Pisałam. Ale wcale nie przypadkiem:) Pisałam, bo to jedno z najczęstszych „zaskoczeń”, z jakimi spotykam się podczas rozmowy z klientami.
I wiele razy słyszałam już: „gdyby tylko ktoś mi powiedział o tym wcześniej”. Tak więc mówię!
Jak przepisać mieszkanie na dziecko? Wszystko, co powinieneś wiedzieć.
Świadome dysponowanie swoim majątkiem to istotna kwestia. Zwłaszcza jeśli… masz kilkoro dzieci, masz dzieci z różnych związków, masz małoletnie dzieci, chcesz uniknąć w przyszłości skonfliktowania rodziny…
Jak więc możesz „przepisać” mieszkanie na dziecko? (ewentualnie na inną osobę, jeśli chcesz „przepisać” mieszkanie na inną osobę. Tak – przepisy prawa cywilnego nie przewidują czegoś takiego jak „przepisanie” To dość potoczne określenie. Dobrze, to już wiemy – to teraz może chciałbyś wiedzieć, co te przepisy przewidują?
Testament – wskazanie spadkobiercy
Można po prostu wskazać dziecko w treści testamentu jako spadkobiercę. Wtedy taki spadkobierca odziedziczy cały spadek. No chyba, że chcesz aby tylko mieszkanie stało się własnością tego dziecka. To też jest możliwe. Temu właśnie służy:
zapis windykacyjny w testamencie
możesz przekazać konkretną nieruchomość dla konkretnej osoby – właśnie zamieszczając zapis windykacyjny w treści testamentu (pamiętasz o wymaganej formie, prawda?)
Zapis windykacyjny istnieje w kodeksie od dość dawna, ale…chyba wciąż jest zbyt mało popularny. Wiedziałeś, że coś takiego istnieje?
zmiana lub odwołanie testamentu?
Możliwe. Łatwe. Jeśli tylko uznasz, że jest potrzeba aby ten testament zmienić (albo w ogóle odwołać) to możesz to zrobić. Nie musisz nikogo pytać o zdanie. Decyzja w kwestii zmiany testamentu należy tylko do Ciebie. Nie musisz nawet nikogo informować o zmianie testamentu.
No dobrze, a czy to będzie dużo kosztować?
Jakiego dokumentu potrzebujesz, aby dysponować spadkiem?
Zostałeś spadkobiercą i chcesz dysponować odziedziczonym majątkiem. I to możliwie jak najszybciej – może np. chcesz sprzedać mieszkanie czy samochód, ponieważ generuje to znaczące koszty?
Taka sytuacja ma miejsce dość często – może np. chcesz wynajmować odziedziczone mieszkanie, sprawdzić stan rachunków bankowych spadkodawcy czy dokonać wpisu do księgi wieczystej?
To całkiem zrozumiałe. Tylko jest coś, co musisz zrobić najpierw. Tak – chodzi właśnie o sprawę spadkową. I pozyskanie dokumentu, z którego wynika, iż jesteś spadkobiercą.
Jeśli jako spadkobiercy jesteście zgodni i możecie wspólnie udać się do kancelarii notarialnej aby notariusz mógł sporządzić
akt poświadczenia dziedziczenia
to warto zrobić – w takiej sytuacji nie trzeba już będzie składać wniosku do sądu.
Tak, notariusz może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia zarówno w przypadku gdy chodzi o dziedziczenie na podstawie ustawy, jak i na podstawie testamentu.
Jest jednak kilka warunków, które muszą być spełnione, aby notariusz mógł sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia – warunki te określa ustawa Prawo o notariacie.
Zgodnie z treścią przepisu: „notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, jeżeli nie ma wątpliwości co do istnienia jurysdykcji krajowej, treści właściwego prawa obcego, osoby spadkobiercy i wysokości udziałów w spadku, a w przypadku, gdy spadkodawca uczynił zapis windykacyjny – także co do osoby, na której rzecz spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, i przedmiotu zapisu.”
I tak właśnie jest: nawet jeśli tylko Ty jesteś wskazany w treści testamentu – nie wystarczy że do notariusza wybierzesz się sam.
No dobrze, a jakie skutki ma taki dokument?
Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
a co jeśli w tej sytuacji notariusz nie będzie mógł sporządzić tego aktu poświadczenia dziedziczenia? W takiej sytuacji pozostanie…
Czy można pozbawić spadku spadkobiercę, czyli rzecz o…
Jeśli spadkodawca nie napisał testamentu: ma miejsce dziedziczenie zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. I to generalnie nie budzi kontrowersji, ale… tak – zawsze jest jakieś ale. No bo co w sytuacji, gdy dziedziczyć duży majątek po spadkodawcy ma osoba, która temu spadkodawcy wyrządziła dużą krzywdę? Albo – w sytuacji gdy był testament: dziedziczyć miałby ktoś, kto ten testament przerobił? Trudna sytuacja – zwłaszcza dla pozostałych spadkobierców. Trudna sytuacja przede wszystkim biorąc pod uwagę zasady słuszności, prawda?
Czy można coś z tym zrobić? Tak, ale wymaga to odrębnej sprawy sądowej. Osobnej sprawy – rozpatrywanej w trybie procesowym. W takiej sytuacji można wnieść sprawę o:
niegodność dziedziczenia
Przepisy dotyczące niegodności dziedziczenia znajdują się w kodeksie cywilnym – a dokładnie w art. 928. Przepis ten wskazuje pięć przesłanek uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.
Jakie są przesłanki niegodności dziedziczenia?
Kiedyś w kodeksie cywilnym były tylko trzy przesłanki. Dziś jest ich więcej – bo aż pięć. Zacznijmy od tych przesłanek, które były „od zawsze”.
Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
Te przesłanki były w kodeksie od dawna. Ale teraz są jeszcze dwie dalsze przesłanki – moim zdaniem dość istotne:
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.
Zobacz spis treści
SZUKAJ
Tematy główne
Ważne artykuły
Archiwum wpisów
Zajrzyj na mój drugi blog o prawie rodzinnym
