Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Od wielu lat prowadzę przed sądami sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Uczę też jak w przemyślany i świadomy sposób przekazać majątek następcom.
Lubię takie sprawy – każda taka sprawa to inna historia – a ja wiem, że mogę pomóc konkretnym osobom. Możesz więc mi zaufać: myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
Każdego dnia udzielam porad prawnych – zarówno w siedzibie kancelarii we Wrocławiu, jak i online.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa spadkowego?
Po prostu napisz do mnie wiadomość.
Kiedy całość spadku przypada małżonkowi?
Małżonek dziedziczy, ale… co do zasady nie jest tak, iż małżonek jest jedynym spadkobierca. Małżonek nie jest jedynym spadkobiercą nawet w sytuacji gdy małżonkowie nie mają dzieci. Ale… czy można coś zrobić, aby tylko małżonek dziedziczył? I czy jednak są jakieś wyjątkowe sytuacje, w których tylko małżonek dziedziczy z mocy ustawy?
Małżonek jako jedyny spadkobierca na podstawie testamentu?
Tak! W testamencie możesz wskazać dowolną osobę, żonę czy męża też. Chcesz, aby dziedziczył tylko małżonek i nikt inny? Da się tak zrobić, tylko trzeba odpowiednio sformułować testament.
Pozostaje też kwestia tego, czy są osoby, które mogłyby domagać się w przyszłości zachowku. Najczęściej będą to dzieci, ale… nie jest to jedyna opcja. Jesteś ciekawy, kto jeszcze mógłby domagać się zachowku? Przeczytaj koniecznie ten wpis.
Tak jeszcze tylko wspomnę na marginesie w tym miejscu: dzieci z różnych związków dziedziczą w takim samym stopniu.
Testament wzajemny?
tak, jest coś takiego jak testament wzajemny. Oczywiście: każda osoba pisze swój własny testament. Chodzi o to, iż każdy z małżonków pisze testament, w którym jako jedynego spadkobiercę wskazuje drugiego małżonka. Czy takie rozwiązanie ma sens? Ma, na przykład w sytuacji gdy małżonkowie mają małe dzieci. Może być to też element świadomego planowania spadkowego.
Dziedziczenie ustawowe – ile dla małżonka?
W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
To już wiemy jak jest, gdy spadkodawca miał małżonka i dzieci. To częsta opcja, ale nie jest to opcja jedyna. Zobaczmy, jakie jeszcze warianty przewidują przepisy:
Kogo i za co można wydziedziczyć?
Właściwie tytuł wpisu powinien brzmieć: „kogo i za co można wydziedziczyć i jak to to zrobić, aby to wydziedziczenie było ważne. Adwokat odpowiada na najczęściej zadawane pytania.” Ale to byłby trochę za długi tytuł. Ale o tym właśnie będzie ten wpis. O wydziedziczeniu pisałam już wiele razy – prawdopodobnie przynajmniej kilka odpowiedzi będzie dla Ciebie oczywistych.
Najpierw przypomnijmy w dwóch punktach dwie podstawowe kwestie:
1/ wydziedziczenie to nie jest pominięcie kogoś w testamencie;
2/ wydziedziczyć spadkobiercę ustawowego można tylko w testamencie.
Jak widzisz: nie można więc powiedzieć do męża czy dziecka przy niedzielnym obiedzie: „wydziedziczę cię! Jak zrobisz to/ nie zrobisz tego to będziesz wydziedziczony i nic po mnie nie dostaniesz!”
To znaczy w sumie powiedzieć można, ale nie wywoła to skutków prawnych.
Dobrze, zobaczmy najpierw co stanowi przepis:
Zgodnie z treścią przepisu:
Przesłanki wydziedziczenia
Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
Co się stanie, gdy nic nie zrobię w ciągu sześciu miesięcy po śmierci spadkodawcy?
„Co będzie, jak nic nie zrobię po śmierci bliskiej osoby? Czy spadek może mi przepaść? Czy ktoś może mi zabrać mój spadek? Mam jakiś termin, aby coś zrobić, żeby nie stracić mojej części spadku?” – mniej więcej takie pytanie zadał mi niedawno jeden z czytelników bloga.
Jak myślisz? Jeśli czytasz mój blog na pewno wiesz, prawda?
Faktycznie przepis kodeksu przewiduje termin sześć miesięcy. ma to znaczenie w sytuacji gdy planujesz odrzucić spadek.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
No dobrze, a jak w ciągu sześciu miesięcy nic nie zrobisz?
Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w § 1 (czyli właśnie w terminie tych sześciu miesięcy) jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Tak więc: jeśli w terminie sześciu miesięcy nie zrobisz nic: po prostu przyjmiesz spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Tak więc spokojnie: przeprowadzić sprawę o stwierdzenie nabycia spadku możesz nawet po kilku czy kilkunastu latach od śmierci spadkodawcy.
Obecnie zasadą jest przyjmowanie spadku z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. To rozwiązanie korzystniejsze dla spadkobierców niż – tak jak było wcześniej – przyjmowanie spadku wprost.
Tylko… jak to w prawie, zawsze jest jakieś „ale”. Czy na pewno wiesz, co oznacza w praktyce to przyjmowanie spadku z dobrodziejstwem inwentarza?
Zostałem pominięty w testamencie. Czy mogę coś z tym zrobić?
Nie spodziewałeś się tego. Nie wiedziałeś w ogóle, że istnieje jakiś testament. Nikt nigdy o tym Ci nie powiedział. Co więcej: nie wiedziałeś nawet, że Twój rodzic planuje napisanie testamentu. A jednak napisał. I w elegancko urządzonej kancelarii notarialnej albo w nieco skromniejszej sali sądowej po „otworzeniu i otwarciu” testamentu okazało się, że spadkobiercami są inne osoby.
Jak to? Zostałem pominięty w testamencie? Nie możesz w to uwierzyć… No ale jednak okazuje się, że tak się właśnie stało.
Pominięcie w testamencie – czy mogłem coś zrobić, aby do tego nie dopuścić?
Cóż: raczej nie. Każdy sam decyduje w testamencie o tym, kto będzie po nim dziedziczyć. Tak więc spokojnie: nie mogłeś nic zrobić, aby temu zapobiec!
Nikt też nie musiał Cię informować o fakcie napisania testamentu. Rozumiem Twoje rozczarowanie, ale czasami tak po prostu jest.
Czy mogę jeszcze coś zrobić? Czy już w ogóle wszystko stracone? Nic mi się nie należy? No i czy teraz cokolwiek mogę jeszcze zrobić?
Być może są podstawy, aby taki testament podważać. Zakładając jednak, iż nie zachodzą przyczyny nieważności testamentu a sam testament spełnia wszystkie wymogi formalne: raczej należy odpuścić podążanie tą drogą. Oczywiście: każda sytuacja jest inna, czasami są podstawy nieważności dokładnie wyliczone w ustawie – ale to tylko pewien ułamek takich sytuacji. Zawsze warto skonsultować temat z doświadczonym prawnikiem. Musisz po prostu wiedzieć, że podważanie testamentu to dość trudny temat i naprawdę nie wystarczy fakt, iż jesteś rozczarowany treścią testamentu i nie rozumiesz motywów spadkodawcy.
Jeśli więc testament był ważny i spełniał wszystkie wymogi, jakie taki testament musi spełniać: coś jeszcze można zrobić?
Otóż: bardzo możliwe, że tak!
Dział spadku – cała prawda. Wszystko, o co chciałeś zapytać.
Sprawy o dział spadku – najczęściej dokonywane pomiędzy rodzeństwem – budzą niemal takie emocje jak podział majątku po rozwodzie. Bo też i te dwa rodzaje spraw są do siebie dość mocno podobne pod wieloma względami. Ale że to blog o prawie spadkowym, będzie w tym wpisie mowa o dziale spadku.
Dziś wpis w formie, jaka zazwyczaj cieszy się zainteresowaniem czyli pytania i odpowiedzi. Krótkie pytania i krótkie odpowiedzi. Zainteresował Cię szczególnie jeden z poruszanych wątków? Daj znać w komentarzach!
O co dokładnie chodzi w sprawie o dział spadku?
Czasami jest tak, iż po danej osobie dziedziczy tylko jeden spadkobierca. Wtedy nie ma problemu jeśli chodzi o dzielenie majątku. Ale często jest tak, iż tych spadkobierców jest wielu – i wtedy pojawia się potrzeba, aby spadkobiercy podzielili między siebie odziedziczony majątek. I właśnie podział odziedziczonego majątku między spadkobiercami to istota działu spadku.
Czy jest jakiś termin na przeprowadzenie sprawy o dział spadku?
Nie – przepisy nie przewidują takiego terminu – ale wierz mi – lepiej zrobić to wcześniej niż później. Może zapytasz dlaczego? Powodów jest kilka – choćby taki, iż po latach trudniej ustalić co wchodziło w skład spadku, jaką poszczególne składniki mają wartość – no i stan współwłasności – w szczególności nieruchomości najczęściej generuje sporo nieporozumień. Nie ma jednak terminu, w którym musicie wnieść taką sprawę do sądu.
Jaki sąd rozpatruje sprawy o dział spadku?
Sąd Rejonowy – zawsze w pierwszej instancji, niezależnie od wartości dzielonego majątku.
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.
Zobacz spis treści
SZUKAJ
Tematy główne
Ważne artykuły
Archiwum wpisów
Zajrzyj na mój drugi blog o prawie rodzinnym
