Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Od wielu lat prowadzę przed sądami sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Uczę też jak w przemyślany i świadomy sposób przekazać majątek następcom.
Lubię takie sprawy – każda taka sprawa to inna historia – a ja wiem, że mogę pomóc konkretnym osobom. Możesz więc mi zaufać: myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
Każdego dnia udzielam porad prawnych – zarówno w siedzibie kancelarii we Wrocławiu, jak i online.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa spadkowego?
Po prostu napisz do mnie wiadomość.
Odrzucenie spadku w najnowszej uchwale SN
Oprócz przepisów kodeksu i innych ustaw jest jeszcze orzecznictwo – a szczególnie istotne są orzeczenia wydawane przez Sąd Najwyższy.
Nie każda kwestia jest wprost uregulowana w przepisach.
(właściwie to całkiem sporo kwestii nie jest uregulowanych wprost)
Dlatego właśnie w wielu kwestiach trzeba sięgać do orzecznictwa.
I takie orzeczenie – dotyczące odrzucenia spadku zapadło dosłownie kilka dni temu.
Zgodnie z treścią uchwały:
złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 par. 1 kodeksu cywilnego jest bezskuteczne.
(sygn. akt III CZP 36/18)
Zdziwieni? Zaskoczeni? A może to „było oczywiste”?
Nie jest to jedyne orzeczenie i pewnie w przyszłości pojawią się kolejne. Oczywiście – orzeczenie zawsze zapada w realiach konkretnej sprawy.
O samym odrzucaniu spadku pisałam wiele razy.
Przede wszystkim podkreślałam, że bardzo istotne jest, aby odrzucenie spadku nastąpiło w ustawowym terminie.
Wspominałam także, iż aby małoletni mógł skutecznie odrzucić spadek, potrzebna jest zgoda sądu.
A wracając do uchwały:
Ja sama jestem bardzo ciekawa uzasadnienia tej uchwały i dlatego właśnie jak pojawi się jej uzasadnienie, poświęcę tej uchwale odrębny wpis.
Kiedy wejdzie w życie ustawa o dziedziczeniu firm?
To ustawa, jakiej jeszcze nie było. Do tej pory – w sytuacji gdy umierał przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą – jego firma także kończyła swój żywot.
(oczywiście nie mam tu na myśli spółek, to zupełnie inna „bajka”)
Teraz jednak może być zupełnie inaczej.
Teraz – czyli po wejściu w życie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.
Tak dokładnie „nazywa się” ta ustawa.
„Ustawa o dziedziczeniu firm” to potoczne określenie. Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej – to określenie poprawne, choć nieco dłuższe.
A ustawa ta wchodzi w życie dokładnie za miesiąc – 25 listopada.
(tak, wiem jest pewien malutki wyjątek, ale o tym opowiem w osobnym wpisie)
Jeśli prowadzisz swoją działalność to prostu musisz zapoznać się z tymi przepisami.
Wiem, iż wielu osobom taka „zwykła” działalność – nie w formie spółki – kojarzy się z działalnością na bardzo małą skalę. Cóż, czasem tak jest, ale… nie zawsze. Czasem ta „zwykła jednoosobowa działalność” ma naprawdę spore rozmiary – duże przychody, dużą liczbę zatrudnionych pracowników… I właśnie szczególnie w takiej sytuacji rozważ kwestię sukcesji w swojej firmie- bo już bardzo niedługo będą prawne możliwości pozwalające na kontynuację działalności. O tym, kim jest zarządca sukcesyjny i kto nim może zostać, opowiem w jednym z kolejnych wpisów.
A tak na marginesie:
może mimo wszystko przekształcenie np. w spółkę z o.o. to jednak byłby dobry pomysł w Twoim przypadku?
Zastanów się, spółka z o.o. ma (oprócz wad) też i zalety:)
Jak odwołać testament?
Jak nie napiszesz testamentu, to dziedziczenie nastąpi według zasad ustawowych. To już pisałam – wiem, pewnie więcej niż raz. Pisałam też, że testament najlepiej sporządzić w formie notarialnej (jeśli myślisz, że to kosztuje dużo- to nie, nie masz racji- koszt testamentu wcale duży nie jest) A jeśli nie decydujesz się na formę notarialną – napisz cały tekst własnoręcznie i wyraźnie podpisz. Ale sporządzanie testamentu to jedno. Czy jednak wiesz, jak odwołać testament?
To istotna kwestia.
Napisałeś testament – myślisz więc, że wszystko ok i nie ma do czego wracać.
No to niezupełnie tak.
Bo przecież sytuacja życiowa może bardzo się zmienić.
Może przemyślałeś sytuację i jednak chcesz powołać do dziedziczenia inną osobę? Może zmieniłeś stan cywilny – wziąłeś (kolejny) ślub albo przeciwnie – podjąłeś decyzję o rozwodzie? A może przy pisaniu tego testamentu nie wiedziałeś, że jest coś takiego, jak zapis windykacyjny i teraz chciałbyś przekazać konkretne rzeczy określonym osobom? Albo może są podstawy, aby kogoś wydziedziczyć? A może osoba, którą wskazałeś w testamencie jako swojego spadkobiercę, zmarła wcześniej?
Widzisz, ile jest różnych możliwości?
A przecież to tylko przykłady sytuacji, kiedy dobrze jest do tego testamentu napisanego wcześniej wrócić i zastanowić się, czy w dalszym ciągu chcemy tak właśnie rozporządzić swoim majątkiem.
Sama zmiana sytuacji życiowej nie spowoduje przecież, że testament sam się zmieni.
Za to osoba, która testament napisała może ten testament zmienić lub odwołać.
Zgodnie z treścią przepisu:
odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
I dalej:
Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Tak więc:
zastanów się, co konkretnie jest Twoim celem. Jak chcesz rozporządzić swoim majątkiem? Przemyśl, jak ma to wyglądać. Pamiętaj – emocje nie zawsze są najlepszym doradcą. Czasem lepiej zapytać doświadczonego prawnika.
I jeszcze:
zastanów się, czy spadkobiercy nie powinni wiedzieć, o tym że napisałeś (nowy) testament.
A może dobrze by było zarejestrować ten testament w takim specjalnym rejestrze (NORT)?
Jak i kogo można wydziedziczyć?
O pisaniu testamentów wspominałam już na blogu wiele razy (w końcu to blog spadkowy) O samym wydziedziczeniu też już pisałam. Ale – ponieważ zagadnienie to wciąż budzi wątpliwości, to postanowiłam do niego wrócić.
Wydziedziczenie może nastąpić w testamencie. Nie można powiedzieć do żony czy męża: „ja cię wydziedziczam” (to znaczy w sumie to powiedzieć może i można, ale skutek prawny niestety będzie bardzo wątpliwy)
I tak – jak masz jakiekolwiek wątpliwości – rozważ formę notarialną testamentu. Doświadczony notariusz zapewne nie dopuści do błędnego sformułowania.
Kogo można więc wydziedziczyć?
Nie ma zdecydowanie sensu i potrzeby wydziedziczanie każdego krewnego, który mógłby po Tobie dziedziczyć. Nie każdy bowiem krewny ma uprawnienie, aby tego zachowku się domagać.
Zgodnie z treścią przepisu:
Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:
1/ wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
2/ dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych u osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
3/ uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Jak widzisz – te sformułowania są dość ogólne.
Moje doświadczenie pokazuje, iż zdecydowanie „wygrywa” ta ostatnia przyczyna.
Tylko proszę nie pytaj, co dokładnie oznacza użyte w treści przepisu słowo „uporczywie”.
Niestety nie ma przepisu, który by to precyzował. Oczywiście z pomocą przychodzi orzecznictwo, ale…
Przyczyna wydziedziczenia musi być podana w treści testamentu.
Jasno, konkretnie, precyzyjnie. Nie ograniczaj się tylko do samego kodeksowego sformułowania, że dziecko czy małżonek trwale nie dopełniał obowiązków rodzinnych. Rozumiem, że to nie jest łatwe, ale bądź bardziej konkretny.
I jeszcze jedno:
samo pominięcie w testamencie to zdecydowanie nie wydziedziczenie.
A teraz jedno z moich ulubionych pytań:
Czy jest możliwe, że pomimo wydziedziczenia, ten „wydziedziczony” jednak wniesie pozew o zachowek?
Cóż, wykluczyć się nie da – jeśli postanowienie w testamencie dotyczące wydziedziczenia będzie źle i nieprecyzyjnie sformułowane, może się nawet takie powództwo zakończyć sukcesem.
I tak:
sytuacja zawsze może się zmienić.
A wtedy Ty możesz zmienić lub odwołać napisany wcześniej testament.
I tak na koniec:
jeśli twoje dorosłe dziecko, które chcesz wydziedziczyć, ma już swoje (małoletnie) dzieci to… dobrze się zastanów i jeszcze raz przemyśl jak chcesz rozporządzić swoim majątkiem.
O czym pisałam w październiku 2015 r.?
Czas szybko leci…
Dopiero co skończyły się wakacje, a niedługo już będą Święta.
Pamiętasz, o czym pisałam w październiku 2015 r.?
(tak, to wtedy właśnie wchodziła w życie bardzo istotna zmiana przepisów)
To jeden z tych właśnie „dawnych” wpisów:
I tak – w dalszym ciągu (tzn. od kiedy ta nowelizacja weszła w życie) zasadą jest przyjmowanie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.
Zobacz spis treści
SZUKAJ
Tematy główne
Ważne artykuły
Archiwum wpisów
Zajrzyj na mój drugi blog o prawie rodzinnym
