Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Od wielu lat prowadzę przed sądami sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Uczę też jak w przemyślany i świadomy sposób przekazać majątek następcom.
Lubię takie sprawy – każda taka sprawa to inna historia – a ja wiem, że mogę pomóc konkretnym osobom. Możesz więc mi zaufać: myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
Każdego dnia udzielam porad prawnych – zarówno w siedzibie kancelarii we Wrocławiu, jak i online.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa spadkowego?
Po prostu napisz do mnie wiadomość.
Jak przepisać mieszkanie na dziecko? Wszystko, co powinieneś wiedzieć.
Świadome dysponowanie swoim majątkiem to istotna kwestia. Zwłaszcza jeśli… masz kilkoro dzieci, masz dzieci z różnych związków, masz małoletnie dzieci, chcesz uniknąć w przyszłości skonfliktowania rodziny…
Jak więc możesz „przepisać” mieszkanie na dziecko? (ewentualnie na inną osobę, jeśli chcesz „przepisać” mieszkanie na inną osobę. Tak – przepisy prawa cywilnego nie przewidują czegoś takiego jak „przepisanie” To dość potoczne określenie. Dobrze, to już wiemy – to teraz może chciałbyś wiedzieć, co te przepisy przewidują?
Testament – wskazanie spadkobiercy
Można po prostu wskazać dziecko w treści testamentu jako spadkobiercę. Wtedy taki spadkobierca odziedziczy cały spadek. No chyba, że chcesz aby tylko mieszkanie stało się własnością tego dziecka. To też jest możliwe. Temu właśnie służy:
zapis windykacyjny w testamencie
możesz przekazać konkretną nieruchomość dla konkretnej osoby – właśnie zamieszczając zapis windykacyjny w treści testamentu (pamiętasz o wymaganej formie, prawda?)
Zapis windykacyjny istnieje w kodeksie od dość dawna, ale…chyba wciąż jest zbyt mało popularny. Wiedziałeś, że coś takiego istnieje?
zmiana lub odwołanie testamentu?
Możliwe. Łatwe. Jeśli tylko uznasz, że jest potrzeba aby ten testament zmienić (albo w ogóle odwołać) to możesz to zrobić. Nie musisz nikogo pytać o zdanie. Decyzja w kwestii zmiany testamentu należy tylko do Ciebie. Nie musisz nawet nikogo informować o zmianie testamentu.
No dobrze, a czy to będzie dużo kosztować?
Jakiego dokumentu potrzebujesz, aby dysponować spadkiem?
Zostałeś spadkobiercą i chcesz dysponować odziedziczonym majątkiem. I to możliwie jak najszybciej – może np. chcesz sprzedać mieszkanie czy samochód, ponieważ generuje to znaczące koszty?
Taka sytuacja ma miejsce dość często – może np. chcesz wynajmować odziedziczone mieszkanie, sprawdzić stan rachunków bankowych spadkodawcy czy dokonać wpisu do księgi wieczystej?
To całkiem zrozumiałe. Tylko jest coś, co musisz zrobić najpierw. Tak – chodzi właśnie o sprawę spadkową. I pozyskanie dokumentu, z którego wynika, iż jesteś spadkobiercą.
Jeśli jako spadkobiercy jesteście zgodni i możecie wspólnie udać się do kancelarii notarialnej aby notariusz mógł sporządzić
akt poświadczenia dziedziczenia
to warto zrobić – w takiej sytuacji nie trzeba już będzie składać wniosku do sądu.
Tak, notariusz może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia zarówno w przypadku gdy chodzi o dziedziczenie na podstawie ustawy, jak i na podstawie testamentu.
Jest jednak kilka warunków, które muszą być spełnione, aby notariusz mógł sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia – warunki te określa ustawa Prawo o notariacie.
Zgodnie z treścią przepisu: „notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, jeżeli nie ma wątpliwości co do istnienia jurysdykcji krajowej, treści właściwego prawa obcego, osoby spadkobiercy i wysokości udziałów w spadku, a w przypadku, gdy spadkodawca uczynił zapis windykacyjny – także co do osoby, na której rzecz spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, i przedmiotu zapisu.”
I tak właśnie jest: nawet jeśli tylko Ty jesteś wskazany w treści testamentu – nie wystarczy że do notariusza wybierzesz się sam.
No dobrze, a jakie skutki ma taki dokument?
Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
a co jeśli w tej sytuacji notariusz nie będzie mógł sporządzić tego aktu poświadczenia dziedziczenia? W takiej sytuacji pozostanie…
Czy można pozbawić spadku spadkobiercę, czyli rzecz o…
Jeśli spadkodawca nie napisał testamentu: ma miejsce dziedziczenie zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. I to generalnie nie budzi kontrowersji, ale… tak – zawsze jest jakieś ale. No bo co w sytuacji, gdy dziedziczyć duży majątek po spadkodawcy ma osoba, która temu spadkodawcy wyrządziła dużą krzywdę? Albo – w sytuacji gdy był testament: dziedziczyć miałby ktoś, kto ten testament przerobił? Trudna sytuacja – zwłaszcza dla pozostałych spadkobierców. Trudna sytuacja przede wszystkim biorąc pod uwagę zasady słuszności, prawda?
Czy można coś z tym zrobić? Tak, ale wymaga to odrębnej sprawy sądowej. Osobnej sprawy – rozpatrywanej w trybie procesowym. W takiej sytuacji można wnieść sprawę o:
niegodność dziedziczenia
Przepisy dotyczące niegodności dziedziczenia znajdują się w kodeksie cywilnym – a dokładnie w art. 928. Przepis ten wskazuje pięć przesłanek uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.
Jakie są przesłanki niegodności dziedziczenia?
Kiedyś w kodeksie cywilnym były tylko trzy przesłanki. Dziś jest ich więcej – bo aż pięć. Zacznijmy od tych przesłanek, które były „od zawsze”.
Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
Te przesłanki były w kodeksie od dawna. Ale teraz są jeszcze dwie dalsze przesłanki – moim zdaniem dość istotne:
Kiedy całość spadku przypada małżonkowi?
Małżonek dziedziczy, ale… co do zasady nie jest tak, iż małżonek jest jedynym spadkobierca. Małżonek nie jest jedynym spadkobiercą nawet w sytuacji gdy małżonkowie nie mają dzieci. Ale… czy można coś zrobić, aby tylko małżonek dziedziczył? I czy jednak są jakieś wyjątkowe sytuacje, w których tylko małżonek dziedziczy z mocy ustawy?
Małżonek jako jedyny spadkobierca na podstawie testamentu?
Tak! W testamencie możesz wskazać dowolną osobę, żonę czy męża też. Chcesz, aby dziedziczył tylko małżonek i nikt inny? Da się tak zrobić, tylko trzeba odpowiednio sformułować testament.
Pozostaje też kwestia tego, czy są osoby, które mogłyby domagać się w przyszłości zachowku. Najczęściej będą to dzieci, ale… nie jest to jedyna opcja. Jesteś ciekawy, kto jeszcze mógłby domagać się zachowku? Przeczytaj koniecznie ten wpis.
Tak jeszcze tylko wspomnę na marginesie w tym miejscu: dzieci z różnych związków dziedziczą w takim samym stopniu.
Testament wzajemny?
tak, jest coś takiego jak testament wzajemny. Oczywiście: każda osoba pisze swój własny testament. Chodzi o to, iż każdy z małżonków pisze testament, w którym jako jedynego spadkobiercę wskazuje drugiego małżonka. Czy takie rozwiązanie ma sens? Ma, na przykład w sytuacji gdy małżonkowie mają małe dzieci. Może być to też element świadomego planowania spadkowego.
Dziedziczenie ustawowe – ile dla małżonka?
W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
To już wiemy jak jest, gdy spadkodawca miał małżonka i dzieci. To częsta opcja, ale nie jest to opcja jedyna. Zobaczmy, jakie jeszcze warianty przewidują przepisy:
Kogo i za co można wydziedziczyć?
Właściwie tytuł wpisu powinien brzmieć: „kogo i za co można wydziedziczyć i jak to to zrobić, aby to wydziedziczenie było ważne. Adwokat odpowiada na najczęściej zadawane pytania.” Ale to byłby trochę za długi tytuł. Ale o tym właśnie będzie ten wpis. O wydziedziczeniu pisałam już wiele razy – prawdopodobnie przynajmniej kilka odpowiedzi będzie dla Ciebie oczywistych.
Najpierw przypomnijmy w dwóch punktach dwie podstawowe kwestie:
1/ wydziedziczenie to nie jest pominięcie kogoś w testamencie;
2/ wydziedziczyć spadkobiercę ustawowego można tylko w testamencie.
Jak widzisz: nie można więc powiedzieć do męża czy dziecka przy niedzielnym obiedzie: „wydziedziczę cię! Jak zrobisz to/ nie zrobisz tego to będziesz wydziedziczony i nic po mnie nie dostaniesz!”
To znaczy w sumie powiedzieć można, ale nie wywoła to skutków prawnych.
Dobrze, zobaczmy najpierw co stanowi przepis:
Zgodnie z treścią przepisu:
Przesłanki wydziedziczenia
Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.
Zobacz spis treści
SZUKAJ
Tematy główne
Ważne artykuły
Archiwum wpisów
Zajrzyj na mój drugi blog o prawie rodzinnym
