Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Od wielu lat prowadzę przed sądami sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Lubię takie sprawy – każda taka sprawa to inna historia – a ja wiem, że mogę pomóc konkretnym osobom.
Możesz więc mi zaufać: myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
Każdego dnia udzielam porad prawnych osobom takim jak Ty – zarówno w siedzibie kancelarii we Wrocławiu, jak i online.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa spadkowego?
Po prostu napisz do mnie wiadomość.
Na czym polega umowa dożywocia?
Jak zaglądasz na blog, to wiesz że oprócz testamentu są też inne możliwości jeśli chodzi o dysponowanie swoim majątkiem.
I w pewnych sytuacjach ma to sens.
Zgodnie z treścią przepisu:
jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie) powinien on, w braku odmiennej umowy przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Tak właśnie brzmi przepis.
Czyli: taka umowa wiąże się z przeniesieniem własności nieruchomości.
To podobnie jak w przypadku umowy darowizny.
Ale jednak to zupełnie odmienna w charakterze umowa.
Darowizna to umowa nieodpłatna – po prostu darowujesz innej osobie należącą do ciebie nieruchomość.
W przypadku umowy dożywocia jest już trochę inaczej.
Umowa o dożywocie nie jest umową nieodpłatną.
(tak, jak to się ma do doliczania wartości nieruchomości do masy spadkowej, już pisałam)
Przypomnę : jak to jednak była darowizna, to jest prawdopodobne, że roszczenie o zachowek będzie aktualne.
Dlatego też zawsze podczas rozmowy z klientem proszę o podanie numeru księgi wieczystej.
Z jej treści można wyczytać naprawdę sporo informacji.
Może się zastanawiasz, co wybrać – darowiznę czy dożywocie?
Powtórzę to, co pisałam już wiele razy:
zastanów się, co jest twoim celem
To jedno z tych wielu pytań, na które nie ma jednej dobrej odpowiedzi.
To zależy – naprawdę sytuacje są w życiu bardzo różne.
Tak, taka umowa dożywocie nie jest tania. To znaczy trzeba liczyć się z koniecznością zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych (niezależnie od honorarium notariusza za sporządzenie umowy)
Pamiętaj tylko : taka umowa to nie zabawka. Kiedy sam sporządzasz testament, to sam też możesz testament zmienić albo odwołać. Ale jednostronne odwołanie czy zmiana umowy niestety raczej nie przejdzie.
I tu właśnie często pojawia się pytanie: a co jak już po zawarciu takiej umowy relacje między stronami zmienią się tak bardzo, że wspólne zamieszkiwanie nie będzie już możliwe? No cóż, takie sytuacje też się zdarzają. I tak, ustawodawca nawet i to przewidział. Opowiem o tym w jednym z kolejnych wpisów. A już teraz wspomnę, iż takie sprawy są naprawdę trudne – tak pod względem prawnym, jak i emocjonalnym.
Napiszę też o tym, czy taką nieruchomość obciążoną dożywociem można zbyć i co się dzieje jeśli do takiej sytuacji by doszło.
A może masz jeszcze inne wątpliwości dotyczące tej umowy?
Czy to jest sprawiedliwe?
Dzieci są spadkobiercami ustawowymi. Oczywiście każdy może napisać testament, ale jak nie ma testamentu, to dziedziczenie następuje według zasad ustawowych.
Dzieci dziedziczą w częściach równych.
Jeśli spadkodawca ma trójkę dzieci, to każde dzieci “dostaje” 1/3 spadku (dla uproszczenia zakładamy, że ów spadkodawca jest stanu wolnego)
I tu właśnie pojawia się to tytułowe pytanie:
czy to jest sprawiedliwe, że każde z dzieci otrzymuje taką samą część spadku – w szczególności w sytuacji gdy tylko jedno z nich opiekowało się rodzicem (spadkodawcą) – czasem przez okres wielu miesięcy, poświęcając czas i środki pieniężne, podczas gdy pozostała dwójka ogranicza się do wysłania kartek na Święta? Tak, w idealnym świecie cała trójka rodzeństwa zgodnie opiekowałaby się potrzebującym pomocy rodzicem, według swoich sił i możliwości ustalając wspólnie zakres tej pomocy, a w przyszłości rodzeństwo szybko i zgodnie przeprowadziłoby sprawę spadkową u notariusza. Ale tak – sam wiesz, że w rzeczywistości bardzo różnie to wygląda.
No cóż – nie wszystko w życiu jest sprawiedliwe.
ALE.
Jako ten właśnie rodzic – jeśli jesteś w podobnej sytuacji:
Jest dobra wiadomość.
Możesz sam decydować, jak chcesz rozporządzać swoim majątkiem.
I tak – prawo przewiduje takie i podobne sytuacje.
Są też sposoby, aby przekazać ten majątek wybranej osobie już za życia.
Wiadomo, każde rozwiązanie ma swoje plusy i minusy, ale zawsze warto mieć świadomość w jakiej jest się sytuacji.
Przerwanie biegu przedawnienia – kiedy następuje?
Wpis dotyczy przede wszystkim spraw o zachowek – czyli o zapłatę konkretnej sumy pieniędzy. Niektóre sprawy takie jak np. o dział spadku nie podlegają przedawnieniu – co oznacza, iż można taką sprawę założyć w dowolnym czasie (tyle że i tak najlepiej zrobić to możliwie szybko- choćby ze względów dowodowych) Ale w przypadku spraw o zapłatę – czyli w przypadku prawa spadkowego np. o zachowek naprawdę nie można zwlekać w nieskończoność ze złożeniem pozwu.
O tym, co stanowi art. 1007 kodeksu cywilnego pisałam już kilka razy.
Tu znajdziesz jeden z tych właśnie wpisów.
czyli jeszcze raz: roszczenie o zapłatę zachowku się przedawnia, ale… bieg przedawnienia ulega czasem przerwaniu.
Zgodnie z treścią przepisu:
bieg przedawnienia przerywa się przez :
1/ każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2/ uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje
3/ wszczęcie mediacji
Jeśli chodzi o punkt pierwszy: taką czynnością jest np. wniesienie pozwu do sądu
(przypomnę tylko : pozew musi być właściwie opłacony, im wyższej kwoty się domagasz, tym wyższą opłatę trzeba będzie uiścić)
Pamiętaj też, aby pozew nie miał żadnych braków formalnych. Jeśli będzie miał, sąd zapewne wezwie do ich usunięcia. i w tym celu wyznaczy określony termin. Ale jeśli nie zrobisz tego, do czego zobowiąże cię sąd – bardzo prawdopodobne, iż sąd ten pozew zwróci. A jak do tego dojdzie … no tak będziesz mógł złożyć pozew jeszcze raz. Ale co, jak w tym czasie dojdzie do przedawnienia roszczenia? No właśnie – pozew bez braków formalnych to naprawdę istotna kwestia.
Czasem tak się zdarza, iż zobowiązany do zapłaty uznaje ten fakt i np. na piśmie zobowiązuje się zapłacić określoną kwotę na rzecz określonej osoby. Tak się czasami zdarza. Ale niestety masz rację – takie sytuacje nie zdarzają się zbyt często.
No i w końcu mamy mediacje.
W sprawach cywilnych takich jak sprawy o zachowek to dobry pomysł. Ugoda pozwala uniknąć długotrwałego postępowania i związanych z tym postępowaniem kosztów.
Tak więc: są sytuacje, kiedy bieg przedawnienia ulega przerwaniu.
Ale – jeśli mogę coś zasugerować : jeśli jesteś uprawniony do wniesienia pozwu nie czekaj do ostatniej chwili z wniesieniem pozwu.
Pamiętaj tylko : zwykłe wezwanie do zapłaty, wysłane listem poleconym – choć potrzebne i spełnia swoje funkcje – przedawnienia nie przerywa.
A – i jeszcze coś.
To w sumie jeszcze nie wszystko jeśli chodzi o to przedawnienie.
Jeśli nie wiesz co mam na myśli – przeczytaj koniecznie ten wpis.
Odrzucenie spadku w najnowszej uchwale SN
Oprócz przepisów kodeksu i innych ustaw jest jeszcze orzecznictwo – a szczególnie istotne są orzeczenia wydawane przez Sąd Najwyższy.
Nie każda kwestia jest wprost uregulowana w przepisach.
(właściwie to całkiem sporo kwestii nie jest uregulowanych wprost)
Dlatego właśnie w wielu kwestiach trzeba sięgać do orzecznictwa.
I takie orzeczenie – dotyczące odrzucenia spadku zapadło dosłownie kilka dni temu.
Zgodnie z treścią uchwały:
złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 par. 1 kodeksu cywilnego jest bezskuteczne.
(sygn. akt III CZP 36/18)
Zdziwieni? Zaskoczeni? A może to “było oczywiste”?
Nie jest to jedyne orzeczenie i pewnie w przyszłości pojawią się kolejne. Oczywiście – orzeczenie zawsze zapada w realiach konkretnej sprawy.
O samym odrzucaniu spadku pisałam wiele razy.
Przede wszystkim podkreślałam, że bardzo istotne jest, aby odrzucenie spadku nastąpiło w ustawowym terminie.
Wspominałam także, iż aby małoletni mógł skutecznie odrzucić spadek, potrzebna jest zgoda sądu.
A wracając do uchwały:
Ja sama jestem bardzo ciekawa uzasadnienia tej uchwały i dlatego właśnie jak pojawi się jej uzasadnienie, poświęcę tej uchwale odrębny wpis.
Kiedy wejdzie w życie ustawa o dziedziczeniu firm?
To ustawa, jakiej jeszcze nie było. Do tej pory – w sytuacji gdy umierał przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą – jego firma także kończyła swój żywot.
(oczywiście nie mam tu na myśli spółek, to zupełnie inna “bajka”)
Teraz jednak może być zupełnie inaczej.
Teraz – czyli po wejściu w życie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.
Tak dokładnie “nazywa się” ta ustawa.
“Ustawa o dziedziczeniu firm” to potoczne określenie. Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej – to określenie poprawne, choć nieco dłuższe.
A ustawa ta wchodzi w życie dokładnie za miesiąc – 25 listopada.
(tak, wiem jest pewien malutki wyjątek, ale o tym opowiem w osobnym wpisie)
Jeśli prowadzisz swoją działalność to prostu musisz zapoznać się z tymi przepisami.
Wiem, iż wielu osobom taka “zwykła” działalność – nie w formie spółki – kojarzy się z działalnością na bardzo małą skalę. Cóż, czasem tak jest, ale… nie zawsze. Czasem ta “zwykła jednoosobowa działalność” ma naprawdę spore rozmiary – duże przychody, dużą liczbę zatrudnionych pracowników… I właśnie szczególnie w takiej sytuacji rozważ kwestię sukcesji w swojej firmie- bo już bardzo niedługo będą prawne możliwości pozwalające na kontynuację działalności. O tym, kim jest zarządca sukcesyjny i kto nim może zostać, opowiem w jednym z kolejnych wpisów.
A tak na marginesie:
może mimo wszystko przekształcenie np. w spółkę z o.o. to jednak byłby dobry pomysł w Twoim przypadku?
Zastanów się, spółka z o.o. ma (oprócz wad) też i zalety:)
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.
Zobacz spis treści
SZUKAJ
Tematy główne
Ważne artykuły
Archiwum wpisów
Zajrzyj na mój drugi blog o prawie rodzinnym
