Dziedziczenie przez małżonka na podstawie ustawy

Pytanie mogłoby wydawać się proste, a odpowiedź i tak brzmi “to zależy”.

Tym razem chodzi o pytanie “jaki udział w spadku przypada małżonkowi w sytuacji dziedziczenia na podstawie ustawy”.

To jedno z tzw. często zadawanych pytań.

Tak, na to pytanie odpowiedź brzmi “to zależy”.

Zależy od tego, kim są pozostali spadkobiercy.

Troszkę inaczej sytuacja wygląda gdy dziedziczy małżonek wraz z dziećmi, a inaczej gdy dziedziczy małżonek i rodzice spadkodawcy.

Zacznijmy od typowej sytuacji, gdy pozostaje małżonek i dzieci.

Otóż zgodnie z treścią przepisu:

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek;

dziedziczą oni w częściach równych.

Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Tak więc:

– jeśli spadkodawca pozostawił żonę czy męża i dwoje dzieci to każda z tych osób z ustawy dziedziczyć będzie po 1/3.

– w sytuacji gdy spadkodawca pozostawił żonę czy męża i pięcioro dzieci : udział małżonka to 1/4, pozostała część przypada dzieciom w częściach równych

Dziedziczenie ustawowe nie zawsze jest proste

Może być jednak i tak, iż spadkodawca nie miał dzieci, pozostawił za to pozostawił małżonka i rodziców.

Taką sytuację też przewiduje przepis:

W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.

Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku.

Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.

Ponadto:

Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku.

No i w końcu:

W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

Takie właśnie są zasady dziedziczenia ustawowego – wprost opisane w kodeksie cywilnym.

Jak więc sam widzisz – to skomplikowane.

Jeśli spadkobierców jest kilkoro: najprawdopodobniej potrzebna będzie jeszcze sprawa o dział spadku.

Uwaga – mówimy tu o dziedziczeniu ustawowym.

W testamencie zawsze możesz napisać, że chcesz, aby to małżonek był jedynym spadkobiercą.

Jeśli się na to zdecydujesz – pamiętaj że jest coś takiego jak zachowek.

Rozważ to, czy są osoby, które byłyby uprawnione do domagania się zachowku.

Dziedziczenie ustawowe gdy była separacja

I jeszcze jedna uwaga:

jeśli sąd orzekł separację (mowa tu o prawomocnym orzeczeniu sądu w przedmiocie separacji) to małżonek już nie będzie dziedziczył z mocy ustawy.