Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Od wielu lat prowadzę przed sądami sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Lubię takie sprawy – każda taka sprawa to inna historia – a ja wiem, że mogę pomóc konkretnym osobom.
Możesz więc mi zaufać: myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
Każdego dnia udzielam porad prawnych osobom takim jak Ty – zarówno w siedzibie kancelarii we Wrocławiu, jak i online.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa spadkowego?
Po prostu napisz do mnie wiadomość.
Przedawnienie. Przerwanie biegu przedawnienia.
Mądrzy ludzie mówią “śpiesz się powoli” i mają w sumie rację. Jest jednak małe ALE. Jeśli jesteś uprawniony do tego, aby od innej osoby dochodzić pewnej kwoty pieniędzy to może jednak lepiej będzie się pośpieszyć. Jeśli zbyt długo będziesz się zastanawiać, albo po prostu zapomnisz o całej sprawie to niestety – może zdarzyć się tak, iż roszczenie się przedawni.
Uwaga: rzecz dotyczy przede wszystkim spraw o zapłatę – w realiach prawa spadkowego… tak, zgadłeś dotyczyć będzie przede wszystkim zachowku.
Roszczenie o zachowek – czyli o zapłatę określonej sumy pieniężnej podlega przedawnieniu : tak jak większość spraw o zapłatę i zupełnie inaczej niż sprawa np. o dział spadku czy zniesienie współwłasności.
Zawsze może być też i tak, że ktoś zapomni czy nawet po prostu nie wie, że może wystąpić z roszczeniem o zapłatę. No i nagle “za pięć dwunasta” orientujesz że jest miałeś/masz roszczenie o zapłatę… A jednocześnie wiesz, że z różnych względów pozostałe “pięć minut” nie wystarczy na napisanie i wniesienie do sądu pozwu o zapłatę.
Wiesz już, że dobrze jest przed wniesieniem pozwu wystąpić do drugiej strony z wezwaniem do zapłaty.
Piszesz więc takie wezwanie wprost do drugiej strony i …
nie osiągasz celu. Druga strona dobrowolnie nie płaci, a roszczenie się przedawnia.
Nie tak to działa, wezwanie do zapłaty wnieść owszem można i sama często od tego zaczynam całą procedurę dochodzenia roszczenia, ale…
“na taką okazję” przepisy przewidują troszkę inną instytucję.
Chodzi też o wezwanie (a właściwie dokładnie rzecz ujmując o “zawezwanie”)
Zawezwanie do próby ugodowej.
Takie pismo wysyłasz nie do strony przeciwnej, tylko do sądu.
(sądu rejonowego według ogólnej właściwości drugiej strony – tak na marginesie: pamiętasz, jak kiedyś pisałam, iż w sprawach o zapłatę właściwość sądu zależy od kwoty jakiej się domagasz? I tak w istocie jest, tylko akurat takie zawezwanie do próby ugodowej to coś jednak troszkę innego niż pozew – dlatego niezależnie od tego, o jaką kwotę chodzi wysyłasz takie pismo do sądu rejonowego)
O tym jak dokładnie takie pismo wygląda napiszę innym razem.
Teraz zapamiętaj : wezwanie do zapłaty wysłane do osoby, od której chcesz dochodzić swojego roszczenia to jedno, a pismo skierowane do sądu i nazwane “zawezwanie do próby ugodowej” to drugie. I tylko to drugie ma taką właściwość, iż przerywa bieg przedawnienia.
Czy są jeszcze inne czynności, których skutkiem także jest przerwanie biegu przedawnienia?
Tak, ale o tym w innym wpisie:)
Może jesteś ciekawy czy wskutek wniesienia takiego pisma do sądu faktycznie dochodzi do zawarcia ugody przed sądem?? No cóż, czasem się to faktycznie zdarza, ale takie przypadki nie są częste (zawsze można mieć nadzieję, ale tak z praktyki mogę powiedzieć, iż lepiej jednak powoli oswajać się z myślą o wnoszeniu pozwu do sądu)
Tak jak napisałam samo zawezwanie do próby ugodowej będzie przedmiotem osobnego wpisu, ale gdybyś właśnie zamierzał takie pismo do sądu wnosić: pamiętaj o opłacie. Pamiętaj też, iż kiedyś opłata zawsze wynosiła 40 zł – niezależnie od tego, jaką kwotę wskazywałeś w takim piśmie. Teraz (jak się już pewnie domyślasz) jest inaczej. W przypadku większych kwot (konkretnie większych niż 10.000 zł.) musisz liczyć się z troszkę większym wydatkiem – konkretnie kwotą 300 zł.
Zrzeczenie się dziedziczenia
Zrzeczenie się dziedziczenia to jeden z tych tematów, które dość regularnie powracają w pytaniach od czytelników. Niestety większość czytelników interesuje się taką opcją w sytuacji gdy spadkodawca zmarł. Mam nadzieję, że ten wpis coś zmieni w tej kwestii.
A wtedy (tj. po śmierci spadkodawcy) … zrzeczenie się dziedziczenia nie będzie już możliwe! (tak – zrzeczenie się dziedziczenia nie będzie już możliwe, co najwyżej będziesz mógł spadek odrzucić, ale akurat nie o to tu chodzi.)
Zrzeczenie się spadku to umowa (a żeby umowa była skutecznie zawarta, obie osoby muszą się na coś godzić i umowę podpisać – wiem, pewnie brzmi to jak coś zupełnie oczywistego. W takiej umowie przyszły spadkobierca zrzeka się dziedziczenia po przyszłym spadkodawcy.
To teraz jeszcze raz : umowa wymaga zgodnych oświadczeń stron, które zawierają taką umowę.
Czyli: nie wystarczy, iż jedna osoba – nawet w formie pisemnej oświadczy iż “zrzeka się dziedziczenia” po innej osobie.
Co więcej : NIE wystarczy, iż dwie osoby spiszą taką umowę na kartce papieru.
Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia wymaga dla swojej skuteczności formy aktu notarialnego; co oznacza iż obie strony muszą stawić się w kancelarii notarialnej. (tak, inaczej taka umowa nie będzie ważna)
Czy taka umowa ma sens?
Owszem, w wielu przypadkach jak najbardziej – i zaraz wyjaśnię na przykładzie dlaczego.
Zdarza się tak, iż starsze wiekiem osoby, osoby w tzw. średnim wieku mające własne dzieci, decydują się na zawarcie małżeństwa. Każda z tych osób ma nie tylko swoje dzieci, ale też i swój zgromadzony przez lata majątek. I chce mieć pewność, że po jej śmierci cały majątek odziedziczą tylko dzieci. Oczywiście, każdy może napisać testament, ale… tak : zapewne takie hasła jak “wydziedziczenie” czy “zachowek” gdzieś się tam już nieśmiało pojawiły z tyłu głowy.
Czy to jedyna sytuacja, w której rozważenie takiej umowy jest celowe?
Otóż nie, ale do kwestii jeszcze powrócę w jednym z kolejnych wpisów, omawiając sytuację zawarcia takiej umowy pomiędzy rodzicem a jednym z kilkorga dzieci.
Testament to dobry pomysł, ale nie zawsze napisanie testamentu wystarczy, aby osiągnąć dokładnie taki skutek, o jaki Ci naprawdę chodzi.
To o czym piszę – czyli umowne zrzeczenie się dziedziczenia – dotyczy dziedziczenia ustawowego.
Czyli : jeśli zdecydujesz się na zawarcie np. ze swoim małżonkiem takiej umowy, nie ma przeszkód abyś dla tego własnie małżonka przeznaczył coś w testamencie. (jak pewnie pamiętasz jest coś takiego jak zapis czy zapis windykacyjny)
(dlatego własnie piszę o tzw. planowaniu spadkowym i mówię: spokojnie się zastanów, co jest Twoim celem.)
Tylko pamiętaj : jest to umowa i to umowa wymagająca dla swojej ważności formy aktu notarialnego
(od razu mogę Cię uspokoić – nie kosztuje to wcale majątku; naprawdę- a jak nie wierzysz to po prostu zadzwoń do kancelarii notarialnej w swoim miejscu zamieszkania)
Czy w Twoim przypadku będzie to najlepsze rozwiązanie?
Tego nie wiem – ale teraz kiedy już wiesz, na czym polega zrzeczenie się dziedziczenia, możesz to rozważyć (jeśli chcesz, abym pomogła Ci w tych rozważaniach, napisz do mnie- adres mailowy znajdziesz na podstronie kontakt)
Może masz naprawdę nietypową sytuację, a może tylko tak Ci się wydaje? 🙂
Pomyśl i sam zdecyduj co stanie się w przyszłości z Twoim majątkiem.
Sprawa o rozdzielność majątkową a prawo spadkowe
Może się na pierwszy rzut oka wydawać, że te sprawy pozostają bez żadnego powiązania. Bo co wspólnego może mieć sprawa o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami (zwłaszcza o ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną) z prawem spadkowym?
Na początek mała dygresja: rozdzielność majątkowa między małżonkami powstaje z mocy prawa w dacie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Jest jednak możliwość, aby strony ustanowiły taką rozdzielność w drodze umowy, a jeśli to jednej ze stron bardzo zależy na rozdzielności majątkowej- jest możliwość wystąpienia do sądu, aby to sąd w swoim orzeczeniu taką rozdzielność majątkową ustanowił. W określonych sytuacjach (tak – to dość trudne sprawy, nie jest łatwo uzyskać takie rozstrzygnięcie i bardzo ważne jest postępowanie dowodowe, ale to na marginesie) jest możliwość, aby domagać się ustanowienia tej rozdzielności z datą wsteczną.
Sprawy o ustanowienie rozdzielności majątkowej mogą niestety trwać dość długo. Może się zdarzyć, iż w trakcie trwania takiej sprawy jeden z małżonków umrze. Pozostaje wtedy pytanie co sąd powinien zrobić z taką sprawą? “Zakończyć” (umorzyć) bo przecież jej prowadzenie nie ma już w tej sytuacji żadnego sensu? Jeśli tak pomyślałeś, to zapoznaj się z jednym z niedawno wydanych orzeczeń przez Sąd Najwyższy.
Bo taka właśnie sytuacja naprawdę miała miejsce. Była w toku sprawa o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną i przed uprawomocnieniem się orzeczenia pozwany zmarł.
W takiej sytuacji sąd postanowił umorzyć sprawę. Rozstrzygnięcie to zostało jednak zaskarżone i w sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy.czytaj dalej
Sprawa o zachowek to sprawa o …
O zachowku było już na blogu wiele artykułów. I kilka jeszcze będzie w najbliższym czasie – w szczególności o doliczaniu darowizn do masy spadkowej – bo o to właśnie najczęściej pytają czytelnicy. Ale dziś krótko – na rozgrzewkę po wakacyjnej przerwie. (na marginesie: wakacje zawsze są za krótkie)
Sprawa o zachowek jest sprawą o zapłatę określonej sumy pieniężnej.
Wpis ten jest odpowiedzią na pytanie jednego z czytelników, a mianowicie o to, czy w takiej sprawie można wnosić o to, aby sąd nakazał pozwanemu np. wydanie rzeczy, która stanowiła przedmiot umowy darowizny uczynionej przez spadkodawcę?
(jeśli np. przedmiotem darowizny była kolekcja cennych obrazów, to nie można wnosić o to, aby sąd nakazał pozwanemu wydanie określonego obrazu – nawet jeśli jego wartość odpowiada kwocie należnego zachowku)
Teraz już pewnie jest jasne: w sprawie o zachowek należy wnosić o zasądzenie od pozwanego określonej kwoty pieniężnej.
Taki stan rzeczy ma swoje konsekwencje – np. właściwość sądu czy też wysokość opłaty sądowej.
(sprawa o zachowek rozpatrywana jest w trybie procesowym i wnosząc pozew należy uiścić opłatę w wysokości 5 % wartości przedmiotu sporu- a więc im wyższej kwoty domagasz się jako powód od pozwanego, tym wyższą opłatę będziesz musiał zapłacić)
Pisałam też, że w sprawie o zachowek jest możliwość zawarcia ugody przed sądem (a także przed mediatorem, jeśli strony zdecydują się na mediację) Tak – pisałam że ugoda to dobry pomysł i oczywiście to podtrzymuję. Jest tak także dlatego, iż jeśli strony są w stanie dojść do porozumienia, ugoda pozwala na znacznie większą elastyczność.
Sprawa o zachowek : czy roszczenie zawsze będzie przedawnione po upływie 5 lat?
Roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu. Zupełnie tak samo, jak większość roszczeń o zapłatę. 🙂 czy jednak zawsze roszczenie w sprawie o zachowek będzie przedawnione po upływie 5 lat? Jednym z częściej zadawanych pytań jest … “czy jeszcze mogę wystąpić o zachowek, czy już jest na to za późno?”
Tymczasem…. właśnie nie wiedzieć kiedy “zrobiły się” wakacje. Co prawda póki co lato jakoś do najcieplejszych nie należy, ale zawsze pozostaje nadzieja, że będzie lepiej (czy jest w ogóle ktoś, kto nie lubi lata?)
Ale zanim jeszcze nadejdzie długo wyczekany urlop – zapowiadany wpis dotyczący właśnie przedawnienia.
Pisałam kiedyś jak wygląda przedawnienie roszczenia o zachowek, gdy podstawą nabycia spadku jest testament. Chyba nawet podawałam podstawę prawną, czyli art. 1007 k.c.
Wspominałam też, ze temat będzie kontynuowany.
Art. 1007 k.c. (na razie przynajmniej) nie został zmieniony. I dalej jest tam wskazany okres lat 5.
Tyle że jak to często w prawie bywa, wiele kwestii nie jest oczywistych. Sporo przepisów budzi wątpliwości i często potrzebna jest interpretacja Sądu Najwyższego.
Często jest tak, iż o stwierdzenie nabycia spadku ktoś występuje dopiero po upływie kilku lat od daty otwarcia spadku (no dobrze – od daty śmierci spadkodawcy). I bywa tak, że takie sprawy “ciągną się” w sądzie dość długo.
Bywa tez i tak, iż w/po sprawie o stwierdzenie nabycia spadku okazuje się, iż w masie spadkowej nic praktycznie nie ma. Może tak być, gdy spadkodawca jeszcze za życia rozporządził swoim majątkiem zawierając umowy darowizny.
Tak, gdy spadkodawca “porozdawał” majątek za życia, prawdopodobnie uprawniony będzie mógł wnosić pozew o zachowek.
(jak zawsze – są tu “kruczki i wyjątki”, bo czasem może mieć znaczenie kiedy ta darowizna miała miejsce, ale dziś nie o tym)
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.
Zobacz spis treści
SZUKAJ
Tematy główne
Ważne artykuły
Archiwum wpisów
Zajrzyj na mój drugi blog o prawie rodzinnym
