Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Od wielu lat prowadzę przed sądami sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Uczę też jak w przemyślany i świadomy sposób przekazać majątek następcom.
Lubię takie sprawy – każda taka sprawa to inna historia – a ja wiem, że mogę pomóc konkretnym osobom. Możesz więc mi zaufać: myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
Każdego dnia udzielam porad prawnych – zarówno w siedzibie kancelarii we Wrocławiu, jak i online.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa spadkowego?
Po prostu napisz do mnie wiadomość.
Nowy testament…
jest co do zasady „ważniejszy” niż stary testament.
Przynajmniej w prawie spadkowym tak jest.
Chociaż oczywiście nie zawsze testamenty te są ze sobą sprzeczne.
(np. w jednym testamencie może zostać wskazany spadkobierca, w innym może być ustanowiony zapis windykacyjny)
Dlatego w trakcie postępowania przed sądem o stwierdzenie nabycia spadku powinny być złożone wszystkie testamenty, jakie spadkodawca za życia sporządził.
Dział spadku w sądzie
Jak ostatnio pisałam, pisząc o dziale spadku, dział spadku może zostać przeprowadzony przez spadkobierców w drodze umowy, a jeśli spadkobiercy nie są w stanie się porozumieć, dział spadku musi zostać przeprowadzony w postępowaniu sądowym.
Sądowy dział spadku łatwym postępowaniem nie jest, no ale cóż… Czasem nie ma innego wyjścia niż napisanie wniosku do sądu.
Wnioskodawca powinien w pierwszej kolejności wskazać sądowi we wniosku o dział spadku, co w skład tego majątku spadkowego wchodzi, aby sąd wiedział, co będzie dzielić między spadkobierców.
Wnioskodawca (a więc ten ze spadkobierców, który wnosi do sądu wniosek o dział spadku) powinien także wskazać swoją propozycję podziału pozostawionego przez spadkodawcę majątku.
Czyli napisać jak ze swojej strony widzi przeprowadzenie tego działu.
Przed przeprowadzeniem działu spadku spadkobiercy pozostają współwłaścicielami majątku, który pozostawił spadkodawca.
Sytuacja taka często jednak szybko staje się niekomfortowa dla wszystkich (bądź przynajmniej) części współwłaścicieli.
Dlatego należy przeprowadzić dział spadku (określany nieraz potocznie jako podział majątku spadkowego).
Formułując taki wniosek do sądu musisz wiedzieć, jakie sposoby zniesienia współwłasności możliwe są zgodnie z przepisami:
Dział spadku. Sposoby przeprowadzenia:
Przede wszystkim wchodzi tu w grę podział fizyczny.
Jeśli więc np. w skład spadku wchodzi nieruchomość, która może być podzielona na kilka odrębnych nieruchomości, sąd prawdopodobnie będzie dążył do takiego rozwiązania.
Wtedy każdy ze współwłaścicieli otrzyma na wyłączną własność jedną z „nowych” nieruchomości powstałych po podziale pierwotnej nieruchomości.
Oczywiście w sytuacji, gdy nieruchomości te (powstałe po podziale) będą mieć różną wartość, sąd w razie takiej potrzeby zasądzi wyrównanie tych różnic w formie pieniężnej.(przy dokonywaniu takiego podziału i zasądzaniu dopłat, sąd będzie mieć na względzie, jakie udziały w spadku przysługują poszczególnym spadkobiercom; udziały te nie zawsze będą równe.)
Jednak taki wariant możliwy jest tylko w określonych sytuacjach- trudno wyobrazić sobie takie rozwiązanie w przypadku np. trzypokojowego mieszkania.:)
W takiej sytuacji sąd prawdopodobnie przyzna mieszkanie jednemu ze współwłaścicieli, zasądzając od niego odpowiednie spłaty na rzecz pozostałych.
Często spadkobiercy mają zdecydowanie różne wyobrażenie co do wartości takiej nieruchomości – wtedy bardzo istotnym dowodem dla sądu będzie opinia biegłego sądowego; opinia biegłego możliwa też jest, gdy chodzi o ruchomości – np. samochód)
Czasami jednak strony są bardzo skłócone, a każdy ma zupełnie inny pomysł, jak podzielić się tym majątkiem.
Często też żaden ze spadkobierców nie jest w stanie spłacić pozostałych.
W takiej sytuacji, jeśli strony w dalszym ciągu nie będą w stanie się porozumieć, być może sąd będzie zmuszony do wprowadzenia w życie najmniej korzystnego rozwiązania dla stron – czyli zarządzi przeprowadzenie sprzedaży np. takiej nieruchomości. A zajmie się tym komornik.
Taka sprzedaż jest najmniej korzystnym dla spadkobierców (współwłaścicieli) rozwiązaniem .
Dlaczego tak się dzieje?
Bo raczej nie zdarza się, aby cena uzyskana z takiej sprzedaży odpowiadała rynkowej wartości nieruchomości.
Warto więc czasami dojść do porozumienia z pozostałymi spadkobiercami i np. przeprowadzić dział spadku w formie umownej. Każda sprawa jest jednak inna, zawsze więc warto dokładnie przemyśleć sprawę i skonsultować z prawnikiem.
Dział spadku w sądzie
Sprawy o dział spadku rozpatrują sądy rejonowe. I jak w każdym postępowaniu przed sadem ważne jest postępowanie dowodowe.
A dowody muszą być przedstawione przez strony postępowania.
Sprawy o dział spadku nie należą do prostych. Ale niestety czasem pozostaje tylko sprawa w sądzie (na szczęście opłata jest stała i nie zależy od wartości majątku, który będzie dzielony)
Takie sprawy nie ulegają przedawnieniu, ale naprawdę nie warto zbyt długo zwlekać z „załatwieniem” takiej sprawy. (nie ulegają przedawnieniu – czyli możesz wystąpić z taką sprawą nawet i kilkanaście lat po śmierci spadkodawcy – nie ma tu „limitu” czasowego”.
Każda sytuacja jest inna. Udzielenie porady w konkretnej sprawie wymaga zapoznania się z dokumentami (np. z treścią umowy, aktu notarialnego, księgi wieczystej).
Jeśli potrzebujesz porady prawnej w swojej indywidualnej sprawie, zachęcam Cię do kontaktu.
I znowu ten Trybunał…
(Konstytucyjny oczywiście) będzie zajmował się prawem spadkowym.
Ostatnio już prawem spadkowym zajmował się dwa razy: najpierw orzekł, iż miesięczny termin do zgłoszenia nabycia spadku w Urzędzie Skarbowym (który to termin obowiązywał w latach 2007/2008) nie był konstytucyjny, a w innym z niedawno zapadłych orzeczeń dotyczących prawa spadkowego stwierdził, że zachowek jednak zgodny z Konstytucją jest.
Tym razem Trybunał odpowie na pytanie, które zadał Sąd Okręgowy w Tarnowie.
„Czy art. 945 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny w zakresie, w jakim po upływie dziesięciu lat od otwarcia spadku wyłącza uprawnienie do powołania się na przyczynę nieważności testamentu wskazaną w art. 945 § 1 k. c. zgodny jest z art. 2 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej?”
Samo zagadnienie, jak i stan faktyczny w tej konkretnej sprawie jest bardzo ciekawy i budzący spore emocje… więc będzie o tym jeszcze jeden wpis. A może nawet kilka?
Pół roku…
Pół roku…
(nie : tym razem nie będzie znowu o tym, iż spadkobierca ma pół roku na to, aby spadek odrzucić lub przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza, choć to raczej istotny temat)
Tym razem będzie o tym, że blog spadkowy ma już pół roku… Czas szybko leci, już za sześć miesięcy pierwsze urodziny bloga:)
Zachowek zgodny z Konstytucją – stanowisko Trybunału
Jeszcze o tym orzeczeniu Trybunału o zachowku … (ale to już ostatni wpis w tym temacie)
Następny wpis będzie o całkiem nowym pytaniu do Trybunału. 🙂
Oczywiście dotyczącym prawa spadkowego.
Uzasadniając swoje orzeczenie w sprawie zgodności zachowków z Konstytucją Trybunał wywiódł co następuje:
„Odnosząc się do wymogu przydatności ograniczeń konstytucyjnego prawa dziedziczenia Trybunał Konstytucyjny uwzględnił następujące argumenty. Po pierwsze, dążenie do ochrony najbliższych członków rodziny spadkodawcy, było myślą przewodnią, na której oparto przepisy kodeksu cywilnego. Po drugie, prawo do zachowku służy urzeczywistnianiu funkcji prawa spadkowego. Instytucje prawa spadkowego oprócz ochrony własności powinny również: spajać więzi rodzinne; odpowiadać kształtowi stosunków majątkowych w danym społeczeństwie; umacniać stabilność obrotu oraz zapobiegać nadmiernemu rozdrobnieniu majątku. Po trzecie, kwestionowana regulacja nie utrudnia osiągnięcia założonego przez prawodawcę celu. Prawo do zachowku nie narusza wszakże instytucjonalnych gwarancji prawa dziedziczenia, nie prowadzi samo w sobie do pozbawienia własności cechy trwałości w sytuacji śmierci oraz nie umożliwia nabycia własności prywatnej przez państwo lub jednostkę samorządu terytorialnego. Po czwarte, odnosząc się do przydatność prawa do zachowku powszechnie w orzecznictwie sądowym akceptuje się, że służy ono ochronie najbliższych członków rodziny spadkodawcy przed jego arbitralnością w rozrządzeniu majątkiem in mortis casua. Po piąte, udzielenie przez prawo spadkowe ochrony prawnej i ekonomicznej najbliższym spadkodawcy na wypadek rozrządzenia majątkiem in mortis causa jest rozwiązaniem powszechnie spotykanym i akceptowanym w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Po szóste, instytucja ta jest głęboko zakorzeniona w tradycji polskiego prawa spadkowego.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ograniczenie swobody testowania prawem do zachowku jest niezbędne ze względu na ochronę praw i wolności innych osób w rozumieniu art. 31 ust. 3 konstytucji, a więc osób z kręgu najbliższej rodziny spadkodawcy. Pomimo iż normy konstytucyjne nie gwarantują konstytucyjnego prawa podmiotowego do zachowku, zdaniem Trybunału, prawodawca zobowiązany jest stworzyć rozwiązania zabezpieczające – na wypadek rozrządzenia majątkiem in mortis causa – sytuację ekonomiczną i prawną określonych podmiotów, które pozostają w konstytucyjnie relewantnych relacjach rodzinnych z spadkodawcą (art. 18, art. 30 i art. 47 konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że prawo do zachowku stanowi uzasadnione konstytucyjnie ograniczenia praw podmiotowych. Nie oznacza to jednak, że przyjęty przez prawodawcę krąg uprawnionych do zachowku oraz wysokość roszczenia o zachowek Trybunał uznał za optymalny i jedyny możliwy w świetle regulacji konstytucyjnej. Prawodawcy przysługuje w tym zakresie szeroka swoboda regulacyjna.”
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.
Zobacz spis treści
SZUKAJ
Tematy główne
Ważne artykuły
Archiwum wpisów
Zajrzyj na mój drugi blog o prawie rodzinnym
