Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Od wielu lat prowadzę przed sądami sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Lubię takie sprawy – każda taka sprawa to inna historia – a ja wiem, że mogę pomóc konkretnym osobom.
Możesz więc mi zaufać: myślę, iż będę w stanie pomóc także Tobie.
Każdego dnia udzielam porad prawnych osobom takim jak Ty – zarówno w siedzibie kancelarii we Wrocławiu, jak i online.
Potrzebujesz porady w zakresie prawa spadkowego?
Po prostu napisz do mnie wiadomość.
Jak odwołać testament?
Jak nie napiszesz testamentu, to dziedziczenie nastąpi według zasad ustawowych. To już pisałam – wiem, pewnie więcej niż raz. Pisałam też, że testament najlepiej sporządzić w formie notarialnej (jeśli myślisz, że to kosztuje dużo- to nie, nie masz racji- koszt testamentu wcale duży nie jest) A jeśli nie decydujesz się na formę notarialną – napisz cały tekst własnoręcznie i wyraźnie podpisz. Ale sporządzanie testamentu to jedno. Czy jednak wiesz, jak odwołać testament?
To istotna kwestia.
Napisałeś testament – myślisz więc, że wszystko ok i nie ma do czego wracać.
No to niezupełnie tak.
Bo przecież sytuacja życiowa może bardzo się zmienić.
Może przemyślałeś sytuację i jednak chcesz powołać do dziedziczenia inną osobę? Może zmieniłeś stan cywilny – wziąłeś (kolejny) ślub albo przeciwnie – podjąłeś decyzję o rozwodzie? A może przy pisaniu tego testamentu nie wiedziałeś, że jest coś takiego, jak zapis windykacyjny i teraz chciałbyś przekazać konkretne rzeczy określonym osobom? Albo może są podstawy, aby kogoś wydziedziczyć? A może osoba, którą wskazałeś w testamencie jako swojego spadkobiercę, zmarła wcześniej?
Widzisz, ile jest różnych możliwości?
A przecież to tylko przykłady sytuacji, kiedy dobrze jest do tego testamentu napisanego wcześniej wrócić i zastanowić się, czy w dalszym ciągu chcemy tak właśnie rozporządzić swoim majątkiem.
Sama zmiana sytuacji życiowej nie spowoduje przecież, że testament sam się zmieni.
Za to osoba, która testament napisała może ten testament zmienić lub odwołać.
Zgodnie z treścią przepisu:
odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
I dalej:
Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Tak więc:
zastanów się, co konkretnie jest Twoim celem. Jak chcesz rozporządzić swoim majątkiem? Przemyśl, jak ma to wyglądać. Pamiętaj – emocje nie zawsze są najlepszym doradcą. Czasem lepiej zapytać doświadczonego prawnika.
I jeszcze:
zastanów się, czy spadkobiercy nie powinni wiedzieć, o tym że napisałeś (nowy) testament.
A może dobrze by było zarejestrować ten testament w takim specjalnym rejestrze (NORT)?
Jak i kogo można wydziedziczyć?
O pisaniu testamentów wspominałam już na blogu wiele razy (w końcu to blog spadkowy) O samym wydziedziczeniu też już pisałam. Ale – ponieważ zagadnienie to wciąż budzi wątpliwości, to postanowiłam do niego wrócić.
Wydziedziczenie może nastąpić w testamencie. Nie można powiedzieć do żony czy męża: “ja cię wydziedziczam” (to znaczy w sumie to powiedzieć może i można, ale skutek prawny niestety będzie bardzo wątpliwy)
I tak – jak masz jakiekolwiek wątpliwości – rozważ formę notarialną testamentu. Doświadczony notariusz zapewne nie dopuści do błędnego sformułowania.
Kogo można więc wydziedziczyć?
Nie ma zdecydowanie sensu i potrzeby wydziedziczanie każdego krewnego, który mógłby po Tobie dziedziczyć. Nie każdy bowiem krewny ma uprawnienie, aby tego zachowku się domagać.
Zgodnie z treścią przepisu:
Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:
1/ wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
2/ dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych u osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
3/ uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Jak widzisz – te sformułowania są dość ogólne.
Moje doświadczenie pokazuje, iż zdecydowanie “wygrywa” ta ostatnia przyczyna.
Tylko proszę nie pytaj, co dokładnie oznacza użyte w treści przepisu słowo “uporczywie”.
Niestety nie ma przepisu, który by to precyzował. Oczywiście z pomocą przychodzi orzecznictwo, ale…
Przyczyna wydziedziczenia musi być podana w treści testamentu.
Jasno, konkretnie, precyzyjnie. Nie ograniczaj się tylko do samego kodeksowego sformułowania, że dziecko czy małżonek trwale nie dopełniał obowiązków rodzinnych. Rozumiem, że to nie jest łatwe, ale bądź bardziej konkretny.
I jeszcze jedno:
samo pominięcie w testamencie to zdecydowanie nie wydziedziczenie.
A teraz jedno z moich ulubionych pytań:
Czy jest możliwe, że pomimo wydziedziczenia, ten “wydziedziczony” jednak wniesie pozew o zachowek?
Cóż, wykluczyć się nie da – jeśli postanowienie w testamencie dotyczące wydziedziczenia będzie źle i nieprecyzyjnie sformułowane, może się nawet takie powództwo zakończyć sukcesem.
I tak:
sytuacja zawsze może się zmienić.
A wtedy Ty możesz zmienić lub odwołać napisany wcześniej testament.
I tak na koniec:
jeśli twoje dorosłe dziecko, które chcesz wydziedziczyć, ma już swoje (małoletnie) dzieci to… dobrze się zastanów i jeszcze raz przemyśl jak chcesz rozporządzić swoim majątkiem.
O czym pisałam w październiku 2015 r.?
Czas szybko leci…
Dopiero co skończyły się wakacje, a niedługo już będą Święta.
Pamiętasz, o czym pisałam w październiku 2015 r.?
(tak, to wtedy właśnie wchodziła w życie bardzo istotna zmiana przepisów)
To jeden z tych właśnie “dawnych” wpisów:
I tak – w dalszym ciągu (tzn. od kiedy ta nowelizacja weszła w życie) zasadą jest przyjmowanie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Co z firmą po śmierci przedsiębiorcy?
Do tej pory bardzo wiele kwestii nie było w ogóle uregulowanych. I niestety – wraz ze śmiercią przedsiębiorcy życie kończyła także i firma (uwaga: nie ma tu na myśli spółek) Dla potrzeb tego wpisu “firma” oznacza działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG.
Ale – jak się już pewnie domyślasz – niedługo bardzo wiele się w tej materii zmieni.
Nie chodzi nawet o zmiany w przepisach – będzie ustawa, jakiej wcześniej nie było.
Mowa tu oczywiście o ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.
Ta ustawa już przeszła całą drogę legislacyjną i w drugiej połowie listopada tego roku stanie się obowiązującym prawem.
Może będzie to dla Ciebie oczywiste, a może przeciwnie – zaskakujące.
“Firma” to nie tylko małe jednoosobowe przedsiębiorstwa.
Często w takich “firmach” zatrudnione są dziesiątki ludzi, a obroty sięgają wielu milionów.
I tak – w sytuacji, gdy taki przedsiębiorca umiera, problemów było naprawdę wiele.
Napisałam już “było”, gdyż mam nadzieję, że po wejściu w życie nowych przepisów takich problemów już więcej nie będzie.
Zgodnie z art. 1 : ustawa reguluje zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa.
I nie myśl proszę, iż dotyczy to tylko starszych wiekiem przedsiębiorców.
Oczywiście wejście w życie takiej ustawy powoduje zmiany w bardzo wielu innych ustawach – będzie więc o czym pisać.
Tak więc: prowadzisz właśnie firmę na podstawie wpisu do CEIDG? Wiem, na co dzień masz pilniejsze sprawy na głowie (umowy, pracownicy, raty, leasingi, płynność finansowa…) Ja naprawdę dobrze to wszystko znam. Ale – może jeszcze zanim ustawa wejdzie w życie warto zapoznać się z możliwościami, jakie ona daje?
I tak – wpisów poświęconych tej tematyce będzie w najbliższym czasie naprawdę sporo.
A tak na marginesie – wiesz, co dokładnie oznacza “przedsiębiorstwo” w sensie prawnym?
Czy zastanawiałeś się nad tym…
skąd spadkobiercy dowiedzą się o tym, iż uwzględniłeś ich w testamencie?
Napisałeś testament, może nawet zdecydowałeś się na formę notarialną.
Wiedziałeś, że różne istotne instytucje w prawie spadkowym, choćby takie jak zapis windykacyjny.
Wiesz, że testament jest dobrze sformułowany, bo konsultowałeś to z prawnikiem.
Tylko… czy osoby uwzględnione w tym testamencie będą o tym fakcie wiedziały?
I czy spadkobiercy ci będą mieli możliwość, aby testament ten w ogóle odnaleźć?
Nie zastanawiałeś się nad tym wcześniej?
A to naprawdę istotne, zwłaszcza jeśli testament nie ma formy notarialnej, a jedynie “zwykłą pisemną”.
(mała podpowiedź: może zarejestrowanie testamentu w rejestrze NORT będzie dobrym pomysłem?)
Jest też ktoś taki jak “wykonawca testamentu”.
Sam dobrze przemyślany i napisany testament to już bardzo dużo, ale… spadkobiercy muszą jeszcze mieć możliwość, aby do niego dotrzeć i złożyć go w sądzie (ewentualnie pokazać notariuszowi, który sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia)
A jak nie ma testamentu, to ma miejsce dziedziczenie na podstawie przepisów ustawy – tak własnie jak już wspomniałam w jednym z ostatnich wpisów.
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.
Zobacz spis treści
SZUKAJ
Tematy główne
Ważne artykuły
Archiwum wpisów
Zajrzyj na mój drugi blog o prawie rodzinnym
