Prawo spadkowe. Zwolnienie od kosztów sądowych

Postępowanie sądowe w sprawach cywilnych wiąże się zazwyczaj z koniecznością ponoszenia całkiem sporych kosztów. W sprawach cywilnych są one rzeczywiście niemałe. Zazwyczaj (zwłaszcza w sprawach o zapłatę) sama opłata od pozwu to 5% wartości przedmiotu sporu – czyli kwoty, której powód domaga się od pozwanego. A to naprawdę może być całkiem sporo. Tak właśnie jest w sprawach o zachowek.

W sprawie o dział spadku jest jednak na szczęście trochę inaczej. W takich sprawach mamy do czynienia z opłatą stałą.  Oznacza to, iż niezależnie od tego,  ile warty jest majątek, który w sprawie  o dział spadku będzie dzielony pomiędzy spadkobierców, wnioskodawca zapłaci jedną, określoną przepisami kwotę. Zgodnie z przepisem ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych:

Art. 51. 1. Opłatę stałą w kwocie 500 złotych pobiera się od wniosku o dział spadku, a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.

2. Opłatę stałą w kwocie 1.000 złotych pobiera się od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności, a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 złotych.

To dla stron dzielących majątek po spadkodawcy korzystne rozwiązanie. Bo przecież w skład tego spadku często wchodzi mieszkanie lub dom. I sama tylko nieruchomość (nie licząc innych składników majątku, takich jak samochód czy oszczędności w banku) zazwyczaj warta jest kilkaset tysięcy… Przyjmując wartość mieszkania na kwotę nawet ok. 350 tys. zł. w “normalnej” sprawie cywilnej byłaby konieczność uiszczenia opłaty w wysokości kilkunastu tysięcy – a to bardzo dużo.

Stała opłata sądowa od wniosku ułatwia znacznie sprawę, ale czasem nawet kwota 1000zł to naprawdę sporo i jej uiszczenie przekracza możliwości finansowe strony (tym bardziej, iż często nie jest to jedyny koszt, jaki wiąże się z postępowaniem o  dział spadku). Tym bardziej, iż opłatę od wniosku trzeba uiścić już na samym początku postępowania- a więc wraz z wnioskiem.

Dlatego przepisy przewidują możliwość złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów. Warto o tym pamiętać. O zwolnieniu od kosztów (bądź też nie) decyduje oczywiście sąd. 

Sąd może taki wniosek o zwolnienie od kosztów uwzględnić w całości, może taki wniosek oddalić, może też uwzględnić wniosek jedynie częściowo.  

Jeśli sąd I instancji rozpatrujący sprawę o podział majątku takiego wniosku nie uwzględni to jeszcze nie koniec całej sprawy. Postanowienie w tym zakresie można zaskarżyć do sądu II instancji.

Aby jednak sąd rozpatrzył wniosek o zwolnienie od kosztów, należy wykazać, iż nie jest się w stanie kosztów sądowych ponieść – bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny – jak określa to przepis. To naprawdę ważne, aby dobrze taki wniosek uzasadnić. Pamiętać  też trzeba o dowodach na poparcie tego wniosku. Koniecznie trzeba również pamiętać o tym, aby wraz takim wnioskiem złożyć poprawnie wypełniony i podpisany  formularz, którego pełna nazwa brzmi  dość skomplikowanie : ” oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania”. (choć samo wypełnienie formularza skomplikowane być nie powinno).

Formularz, który trzeba wypełnić i przedłożyć sądowi, znajdziesz m.in. tu: 

http://bip.ms.gov.pl/pl/formularze/formularze-pism-procesowych-w-postepowaniu-cywilnym/