„Zachowek po rodzicach ” to bardzo częsta sytuacja. Mówimy tu na przykład o takiej sytuacji, gdy rodzic uwzględnił w testamencie tylko jedno z dzieci, choć dzieci miał kilkoro. Czy dziecko, które zostało pominięte w testamencie ma do czegoś prawo? Może myślisz, że tak nie powinno być i każde dziecko trzeba uwzględnić w testamencie w takim samym stopniu? Może tak, ale wiadomo, że różnie w życiu bywa. Takie sytuacje, iż rodzic uwzględnił w testamencie tylko jedno z kilkorga dzieci nie są wcale takie rzadkie. Jeśli masz taką sytuację: może coś się da jeszcze zrobić? Wcale nie musi być tak, iż zostajesz z niczym. I może się okazać, iż kwota, która należy Ci się w takiej sytuacji zgodnie z przepisami prawa spadkowego wcale nie będzie taka mała. Oczywiście – to Ty w sytuacji gdy jesteś uprawniony do zachowku musisz podjąć odpowiednie działania.
Tak, napiszmy to od razu: czasami tak jest iż rodzic wskazuje w testamencie inną osobę niż jedno z dzieci. W testamencie można wskazać dowolną osobę, nie tylko kogoś z najbliższej rodziny. Może tak być, iż ten rodzic powoła w testamencie do dziedziczenia osobę spoza rodziny. I tego zachowku dzieci spadkodawcy domagać się będą właśnie od spadkobiercy testamentowego.
Ale wróćmy do sytuacji, gdy był jednak testament na rzecz jednego z dzieci.
W sytuacji gdy rodzic uwzględnił w testamencie tylko jedno dziecko: co do zasady pozostałe dzieci będą mogły domagać się zapłaty zachowku.
Przypomnę jeszcze: sprawa o zachowek to sprawa o zapłatę określonej sumy pieniędzy.
może chcesz teraz zapytać:
Co gdy nie było testamentu, a rodzic przekazał dom w darowiźnie jeszcze za życia na rzecz brata?
Zdarza się, iż dom stanowił praktycznie cały majątek rodzica i rodzic ten podarował nieruchomość jednemu z dzieci (tak, tak można – można dowolnie dysponować swoją własnością)
Sprawdź dokładnie, co wynika z treści księgi wieczystej. Jeśli faktycznie była to darowizna: jeszcze nie wszystko stracone! Musisz wiedzieć, iż przepisy prawa spadkowego przewidują w wielu sytuacjach doliczanie darowizn do masy spadkowej.
Czy za życia rodzica brat lub siostra musi mnie spłacić?
Nie – dopóki rodzic, który napisał testament jeszcze żyje – nie można domagać się spłaty od rodzeństwa. Zachowku możesz domagać się dopiero w sytuacji gdy rodzic, który napisał testament umrze. Umowy z rodzeństwem w sytuacji gdy rodzic żyje naprawdę nie są dobrym pomysłem. Inną kwestią jest to, iż domaganie się zachowku to prawo, nie zaś obowiązek. Można zrezygnować z dochodzenia zachowku – nie trzeba w takiej sytuacji niczego podpisywać. Tak, masz rację: większość uprawnionych do zachowku jednak tego zachowku dochodzi.
Czy mam określony czas na domaganie się zachowku?
Tak. Czas na domaganie się zachowku jest dość długi, ale jednak ograniczony. Zgodnie z obecnym przepisem termin przedawnienia roszczeń o zachowek to 5 lat. Troszkę inaczej liczy się ten termin przy dziedziczeniu ustawowym, a troszkę inaczej przy testamentowym. Pisałam o tym kilka razy i – jeśli będzie taka potrzeba – wrócę do tematu. Warto pamiętać, iż w pewnych sytuacjach dochodzi do przerwania biegu przedawnienia. Warto zapytać doświadczonego adwokata czy roszczenie jest przedawnione – może się okazać, że jednak nie jest.
A co jak okaże się, że zostałem wydziedziczony?
Pominięcie w testamencie to jedno, a wydziedziczenie to drugie – to zupełnie inna sprawa.
Wydziedziczyć kogoś (spadkobiercę ustawowego) można tylko w testamencie.
Jest to pewien problem jeśli chodzi o domaganie się zachowku. W sumie to nawet spory problem, ale… Przeanalizujmy sytuację. Jak dokładnie została podana przyczyna wydziedziczenia? Wiesz, że nie można kogoś wydziedziczyć ot tak sobie bez powodu? Powód wydziedziczenia musi być też być prawdziwy.
Jeśli tak nie jest: warto rozważyć podważenie wydziedziczenia. To jedna z opcji. Ale… może masz (małoletnie) dzieci i one nie zostały wydziedziczone: może jest lepsza opcja niż podważanie wydziedziczenia?
A jeśli była to umowa dożywocia, nie zaś umowa darowizny?
Darowizna i dożywocie to dwie różne kwestie. Jeśli faktycznie rodzic zawarł z bratem czy siostrą umowę dożywocia: sytuacja wygląda inaczej niż gdyby była to umowa darowizny.
W zakresie tej nieruchomości zachowku nie będzie można skutecznie dochodzić (to bardziej złożony temat, może np. ta nieruchomość, której umowa dożywocia dotyczy była tylko częścią dużego majątku? I cały pozostały majątek został przekazany bratu czy siostrze na podstawie testamentu)
Czy zawsze w każdej sytuacji ten zachowek będzie się należał?
Generalnie tak. W sytuacji gdy nie ma mowy o wydziedziczeniu – raczej tak. Ale… jeśli w pytaniu pojawia się słowo „zawsze”, odpowiedź (prawie zawsze) będzie brzmiała: nie. Chcesz zapytać jak to możliwe, jeśli ktoś nie był wydziedziczony? Może być tak, iż ktoś faktycznie byłby uprawniony do domagania się zachowku, ale wcześniej otrzymał od rodzica (spadkodawcy) darowiznę – np. nieruchomość o wartości wyższej niż wysokość zachowku, którego mógłby dochodzić. Wtedy sytuacja będzie całkiem inna.
Jak więc sam widzisz: to nie takie proste. Oczywiście: zachowek jest dość nieoczywistą instytucją prawa spadkowego i budzi dość – delikatnie mówiąc – mieszane uczucia.
Masz pytania dotyczące zachowku? Napisz w komentarzach.
Potrzebujesz mojej pomocy w sprawie o zachowek? Napisz do mnie wiadomość.
