Jesteś uprawniony do zachowku i chcesz się domagać się zapłaty należnej Ci kwoty. Niestety polubownie się nie udało i trzeba będzie wnosić pozew do sądu.
A skoro będziesz wnosić pozew: musisz dokładnie określić, od kogo domagasz się zasądzenia pieniędzy, czyli wskazać kto będzie pozwanym.
Zacznijmy od sytuacji dość prostej: spadkodawca pan Janusz napisał prosty testament i wskazał jako spadkobiercę tylko jedno ze swoich dwojga dzieci.
W takiej sytuacji to pomięte dziecko będzie mogło pozwać brata czy siostrę o zapłatę zachowku.
Taka typowa sytuacja jest dość prosta, ale nie zawsze tak jest. Zastanówmy się, co w sytuacji gdy spadkodawca nie zostawił żadnego testamentu?
A nie napisał testamentu, ponieważ za życia porozdawał cały majątek – na rzecz innych osób z rodziny, a może też na rzecz partnera czy partnerki?
Co gdy wskazanych spadkobierców było kilku? I co gdy ktoś odrzucił spadek? I czy można pozwać małoletniego, który został wskazany jako spadkobierca?
No i co gdy spadkodawca nie wskazał po prostu spadkobiercy w testamencie, ale zrobił kilka zapisów windykacyjnych, wyczerpujących prawie cały jego majątek?
I czy tych pozwanych może być więcej niż jeden?
Pozornie proste pytanie, ale możliwych sytuacji i komplikacji bardzo wiele – jak to w życiu.
Zachowek, jak nie było testamentu?
Może tak być, iż spadkodawca nie pozostawił żadnej masy spadkowej. Czy w takiej sytuacji nie będzie już mowy o zachowku?
Niekoniecznie. Może tak być, iż tego spadku nie ma, gdyż spadkodawca przed śmiercią rozporządził swoim majątkiem dokonując darowizn.
Pewnie już wiesz – jeśli czytasz od jakiegoś czasu ten blog – że darowizny są doliczane do masy spadkowej.
Oznacza to, iż dochodzenie zachowku będzie możliwe nawet jeśli spadkodawca nie pozostawił już majątku – gdyż majątek ten porozdawał.
Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.
Może być więc tak, iż pozwanym – zobowiązanym do zapłacenia zachowku będzie ten, otrzymał od spadkodawcy znacząca darowiznę – jeszcze za życia spadkodawcy.
Tu możesz zadać pytanie: czy ma znaczenie, jak dawno ta darowizna została uczyniona? Np. czy było to 5 lat temu, 12 lat temu czy 18 lat temu?
Ma to pewne znaczenie – to zależy na czyją rzecz była dokonana darowizna.
Inaczej jest, gdy darowizna była dokonana na rzecz jednego z dwójki dzieci spadkodawcy, a inaczej gdy była dokonana na rzecz zupełnie obcej osoby.
Ale to już temat na osobny wpis. Jeśli zainteresował Cię ten wątek: możesz sprawdzić, co stanowi art. 994 kodeksu cywilnego.
Sprawdź tylko czy na pewno była to darowizna. Są różne sposoby aby przenieść własność nieruchomości. Jeśli spadkodawca zdecydował się za życia zawrzeć umowę dożywocia:
niestety dochodzenie zachowku raczej możliwe już nie będzie.
Jak sprawdzić, jaka była to umowa? Zacznij od sprawdzenia tego, co wynika z księgi wieczystej. Z odpisem księgi wieczystej możesz zapoznać się online bez ponoszenia kosztów.
Zachowek, jak w testamencie był zapis windykacyjny?
Może być tak, iż spadkodawca nie powołał po prostu spadkobiercy, ale zrobił kilka zapisów windykacyjnych, które wyczerpywały jego majątek.
Czy w takiej sytuacji uprawniony do zachowku będzie mógł domagać się tego zachowku? prawdopodobnie tak!
Zgodnie z treścią przepisu:
Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.
Tak więc: uczynienie zapisów windykacyjnych przez spadkodawcę nie uniemożliwi pominiętemu spadkobiercy ustawowemu domagania się zachowku.
Przepisy kodeksu cywilnego przewidują tez wiele dalszych zasad i regulacji co do odpowiedzialności za zachowek.
To właśnie wynika wprost z treści przepisu:
Jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może on żądać od osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny doliczony do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże osoba ta jest obowiązana do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem zapisu windykacyjnego.
Jeżeli spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne na rzecz kilku osób, ich odpowiedzialność względem uprawnionego do zachowku jest solidarna. Jeżeli jedna z osób, na których rzecz zostały uczynione zapisy windykacyjne, spełniła świadczenie uprawnionemu do zachowku, może ona żądać od pozostałych osób części świadczenia proporcjonalnych do wartości otrzymanych zapisów windykacyjnych.
Nie przepadam za przytaczaniem treści przepisów, ale chciałam pokazać Ci, iż nie zawsze sprawa jest taka prosta.
A co gdy było kilkoro spadkobierców?
Może być też i tak, że spadkodawca testament napisał – i wskazał w nim kilkoro spadkobierców, np. troje ze swoich dzieci, a czwarte dziecko zupełnie pominął i nic mu nie zapisał.
Nie można wykluczyć w takich sytuacjach, iz pozwanych będzie kilku.
Do jakiego sądu wnieść pozew?
Nie można wnosić pozwu do dowolnego sądu. Właściwość sądu określają przepisy:
To jeszcze teraz szybkie przypomnienie, który sąd będzie właściwy:
Powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku, jak również z tytułu zapisu, polecenia oraz innych rozrządzeń testamentowych wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
To właśnie właściwość miejscowa sądu.
Ma też znaczenie, jakiej kwoty się domagasz od pozwanego – większej czy mniejszej niż 100.000,-zł?
Jeśli większej: właściwy będzie sąd okręgowy, a jeśli mniejszej: trzeba będzie wnieść pozew do sądu rejonowego.
Wniesienie pozwu do właściwego sądu to istotna kwestia.
Ale kwestią chyba jeszcze bardziej istotną jest to, aby wnieść pozew zanim roszczenie będzie przedawnione!
Określenie tego, kto ma zostać pozwany – czyli mówiąc bardziej po prawniczemu: ustalenie, kto ma legitymację bierną nie zawsze jest oczywiste.
Dlatego też temat będzie kontynuowany – będziemy analizować różne sytuacje.
Masz swoje doświadczenie, jeśli chodzi o dochodzenie zachowku? Napisz w komentarzach.
Potrzebujesz mojej pomocy w sprawie spadkowej? Napisz do mnie wiadomość!
