Może się na pierwszy rzut oka wydawać, że te sprawy pozostają bez żadnego powiązania. Bo co wspólnego może mieć sprawa o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami (zwłaszcza o ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną) z prawem spadkowym?
Na początek mała dygresja: rozdzielność majątkowa między małżonkami powstaje z mocy prawa w dacie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Jest jednak możliwość, aby strony ustanowiły taką rozdzielność w drodze umowy, a jeśli to jednej ze stron bardzo zależy na rozdzielności majątkowej- jest możliwość wystąpienia do sądu, aby to sąd w swoim orzeczeniu taką rozdzielność majątkową ustanowił. W określonych sytuacjach (tak – to dość trudne sprawy, nie jest łatwo uzyskać takie rozstrzygnięcie i bardzo ważne jest postępowanie dowodowe, ale to na marginesie) jest możliwość, aby domagać się ustanowienia tej rozdzielności z datą wsteczną.
Sprawy o ustanowienie rozdzielności majątkowej mogą niestety trwać dość długo. Może się zdarzyć, iż w trakcie trwania takiej sprawy jeden z małżonków umrze. Pozostaje wtedy pytanie co sąd powinien zrobić z taką sprawą? “Zakończyć” (umorzyć) bo przecież jej prowadzenie nie ma już w tej sytuacji żadnego sensu? Jeśli tak pomyślałeś, to zapoznaj się z jednym z niedawno wydanych orzeczeń przez Sąd Najwyższy.
Bo taka właśnie sytuacja naprawdę miała miejsce. Była w toku sprawa o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną i przed uprawomocnieniem się orzeczenia pozwany zmarł.
W takiej sytuacji sąd postanowił umorzyć sprawę. Rozstrzygnięcie to zostało jednak zaskarżone i w sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy.
Jeszcze zanim więcej o rozstrzygnięciu SN krótka uwaga dotycząca procedury:
Może tak się zdarzyć, iż jeden z małżonków umrze w czasie trwania sprawy o rozwód.
W takiej sytuacji faktycznie jest podstawa aby sąd postępowanie o rozwód umorzył.
No ale w omawianej sytuacji nie była to sprawa o rozwód a o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.
Domyślasz się już pewnie, co zrobił Sąd Najwyższy?
Tak – zakwestionował rozstrzygnięcie o umorzeniu.
I w treści postanowienia zauważył, iż:
Wyrok wydany w sprawie o ustanowienie rozdzielności majątkowej kształtuje sytuację prawną stron na przyszłość, ale może także mieć moc wsteczną, kształtując stosunki majątkowe między małżonkami także w okresie poprzedzającym wytoczenie powództwa.
I – w końcu – przechodząc do uzasadnienia.
W uzasadnieniu Sąd Najwyższy zauważył, iż:
“ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną ma wpływ na ustalenie składników majątku wspólnego, a w konsekwencji podział tego majątku oraz na określenie składu masy spadkowej po zmarłym małżonku. O tym, czy określone składniki majątkowe nabyte przez jednego z małżonków wejdą w skład majątku wspólnego, czy też powiększą majątek odrębny małżonka będzie decydować data ich nabycia i data z jaką wspólność majątkowa – zgodnie z wyrokiem sądu ustanie.”
Kontynuując swoje rozważania Sąd Najwyższy wskazał, iż w razie śmierci małżonka w procesie o zniesienie z datą wsteczną wspólności majątkowej małżeńskiej postępowanie nie podlega umorzeniu, ale jest kontynuowane z udziałem spadkobierców zmarłego jeśli są nimi osoby inne, niż małżonek zmarłego.
Chcesz wiedzieć więcej? (Warto)
Zapoznaj się dokładnie z całym uzasadnieniem postanowienia.
(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24.02.2017 r., sygn. akt : IV CSK 224/16)
Oczywiście Sąd Najwyższy miał tu rację:
taka sprawa o ustanowienie rozdzielności nie może pozostać bez wpływu na ustalanie masy spadkowej po zmarłym małżonku.
A jeśli chcesz wiedzieć więcej o rozwodzie i rozdzielności majątkowej zaglądaj regularnie tutaj.
