Prawo spadkowe a podatki (1)

W życiu podobno pewna jest tylko śmierć i podatki… No to dziś na blogu spadkowym będzie o podatkach. Tym bardziej, iż miesiąc kwiecień jakoś tak szczególnie nastraja do rozważań podatkowych.

A jako, iż to jednak blog spadkowy, to dokładnie będzie o podatkach w kontekście spadkowym.

Otrzymałeś spadek po kimś bliskim? Takim jak : współmałżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym czy macocha?

(zstępni czyli dzieci, wnuki, prawnuki; wstępni czyli rodzice /dziadkowie /pradziadkowie)

Pewnie wiesz już, że należy wystąpić z wnioskiem  o stwierdzenie nabycia spadku. A potem o dział spadku – jeśli spadkobierców jest kilku i nie chcą oni być współwłaścicielami np. odziedziczonej nieruchomości.

Ale to jeszcze nie wszystko.

Zostaje mianowicie Urząd Skarbowy.

Brzmi groźnie. Ale w praktyce najczęściej nie jest tak źle.  W przypadku gdy nabywasz spadek po kimś z bliskiej rodziny (np. współmałżonku, rodzicach czy dziadkach) cała rzecz sprowadza się jedynie  do dopełnienia pewnych formalności.

W takiej sytuacji (dziedziczenia po osobach bliskich, wymienionych w ustawie) będziesz zwolniony od podatku. Aby jednak faktycznie podatku nie płacić, trzeba pamiętać o tym, aby to nabycie spadku (nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych) zgłosić w urzędzie skarbowym.

Zgłoszenia dokonuje się na specjalnym formularzu.

Taki wypełniony i podpisany formularz należy złożyć w urzędzie skarbowym.

Musisz jednak pamiętać o zachowaniu terminu. Na dokonanie zgłoszenia masz 6 miesięcy. 

6 miesięcy od daty, kiedy uprawomocniło się postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.

6 miesięcy. I nie więcej. Najlepiej formularz taki złożyć od razu, jak tylko postanowienie się uprawomocni.

A jeśli nie było sprawy w sądzie, bo nabycie spadku zostało potwierdzone u notariusza?

Spokojnie: zwolnienie też przysługuje.

Tyle, że także i w takiej sytuacji trzeba zgłoszenia w urzędzie skarbowym dopilnować. Tylko, że wtedy termin 6 miesięcy liczyć trzeba od zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. (bo notariusz postanowień nie wydaje, a akt poświadczenia dziedziczenia nie musi się uprawomocniać)

A jeśli się o tym sześciomiesięcznym  terminie zapomni? No to dramat…  Bo wtedy raczej uniknąć podatku się nie uda… (a w przypadku dziedziczenia nieruchomości może to być naprawdę duża kwota)

Więc pamiętaj : 6 miesięcy…

Ps. Zwolnienie dotyczy tylko dziedziczenia po osobach bliskich, wskazanych wprost w ustawie. O tym, co w sytuacji, gdy otrzymałeś spadek po innej osobie – np. gdy odziedziczyłeś działkę po sąsiedzie czy nowy samochód po mężu szwagierki napiszę w jednym z kolejnych wpisów.

Ps. 2 Z podatku od spadków zwolnieni są małżonkowie, ale już nie konkubenci, czyli osoby pozostające ze sobą w tzw. faktycznym pożyciu – i to niezależnie od tego, jak długo w tym faktycznym pożyciu pozostawali (jakkolwiek niesprawiedliwe może Ci się to wydawać)

Ps.3 O zwolnieniach mówi art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Musisz jednak wiedzieć, iż tak łaskawe dla rodzin spadkodawców przepisy nie obowiązywały od zawsze… Przed rokiem 2007 było mniej korzystnie.

Ps. 4 O tym, iż to dopełnienie formalności jest faktycznie ważne i znaczące możesz przekonać się, jak będziesz chciał sprzedać odziedziczony dom, a notariusz poprosi Cię o zaświadczenie wystawione przez naczelnika urzędu skarbowego…

Dla ciekawych

Podstawa prawna :

Art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn

1. Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1)  zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

2)   w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

2.   Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

3. W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

4. Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1) wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub

2) gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

5. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych i zakres danych w nim zawartych, w tym w szczególności:

1) dane identyfikujące podatników obowiązanych do złożenia zgłoszenia oraz dane stanowiące podstawę zaliczenia do I grupy podatkowej,

2) dane identyfikujące oraz ostatni adres spadkodawcy, darczyńcy lub innej osoby, od której lub po której została nabyta własność rzeczy lub prawa majątkowe,

3) dane dotyczące nabytych rzeczy lub praw majątkowych, ich rodzaj, miejsce położenia rzeczy lub wykonywania praw majątkowych, wraz z ich wartością rynkową oraz wielkość nabytego udziału

– uwzględniając konieczność potwierdzenia nabycia w celu skorzystania ze zwolnienia.

 

Art. 6.  

1. Obowiązek podatkowy powstaje:

1)  przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku;

2)  przy nabyciu w drodze zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub z polecenia testamentowego – z chwilą wykonania zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub polecenia;

2a) przy nabyciu tytułem zachowku – z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części;

2b)  przy nabyciu w drodze zapisu windykacyjnego – z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, postanowienia częściowego stwierdzającego nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia;

3)  przy nabyciu praw do wkładów oszczędnościowych określonych w art. 1 ust. 2 – z chwilą śmierci wkładcy; 

3a) przy nabyciu jednostek uczestnictwa określonych w art. 1 ust. 2 – z chwilą śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego,

4)  przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń; 

5)  przy nabyciu z polecenia darczyńcy – z chwilą wykonania polecenia; 

6)  przy nabyciu w drodze zasiedzenia – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie; 

7)  przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności – z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.

8)  przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania – z chwilą ustanowienia tych praw.

2.     Przy nabyciu pod warunkiem zawieszającym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ziszczenia się warunku. Naczelnik urzędu skarbowego może jednak ustalić należność podatkową, jaka przypadałaby w razie ziszczenia się takiego warunku, i należność tę zabezpieczyć.

3. Nabycie pod warunkiem rozwiązującym uważa się w rozumieniu ustawy za nabycie bezwarunkowe. W razie spełnienia się warunku rozwiązującego w ciągu 3 lat od dnia nabycia, decyzja ustalająca zobowiązanie podatkowe podlega uchyleniu.

4.     Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego

z dnia 21 września 2010 r.

II FSK 685/2009

Ustawodawca zwolnił od podatku od spadków i darowizn wymienione w przepisie osoby, ale zwolnienie zostało uzależnione od spełnienia dwóch warunków. Po pierwsze, spadkobierca jest zobowiązany zgłosić nabycie własności rzeczy i praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, a po drugie, powinien dokonać tego zgłoszenia w terminie określonym w przepisie.