06/05/2025

Kogo i za co można wydziedziczyć?

Właściwie tytuł wpisu powinien brzmieć: „kogo i za co można wydziedziczyć i jak to to zrobić, aby to wydziedziczenie było ważne. Adwokat odpowiada na najczęściej zadawane pytania.” Ale to byłby trochę za długi tytuł. Ale o tym właśnie będzie ten wpis. O wydziedziczeniu pisałam już wiele razy – prawdopodobnie przynajmniej kilka odpowiedzi będzie dla Ciebie oczywistych.

Najpierw przypomnijmy w dwóch punktach dwie podstawowe kwestie:

1/ wydziedziczenie to nie jest pominięcie kogoś w testamencie;

2/ wydziedziczyć spadkobiercę ustawowego można tylko w testamencie.

Jak widzisz: nie można więc powiedzieć do męża czy dziecka przy niedzielnym obiedzie: „wydziedziczę cię! Jak zrobisz to/ nie zrobisz tego to będziesz wydziedziczony i nic po mnie nie dostaniesz!”

To znaczy w sumie powiedzieć można, ale nie wywoła to skutków prawnych.

Dobrze, zobaczmy najpierw co stanowi przepis:

Zgodnie z treścią przepisu:

Przesłanki wydziedziczenia

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

Widzisz więc: wydziedziczyć można małżonka czy dzieci (ewentualnie wnuki i rodziców) Jest tak, gdyż właśnie te osoby byłyby uprawnione do domagania się zachowku.

Wydziedziczenie: pytania i odpowiedzi

1/ czy można wydziedziczyć rodzeństwo?

nie – rodzeństwo nie może domagać się zachowku.

2/ czy można wydziedziczyć teściową lub synową?

nie – ani teściowa, ani synowa nie może domagać się zachowku (chociaż tu pewnie byłyby ciekawe uzasadnienia)

3/ czy można „cofnąć” wydziedziczenie?

można – testament można zawsze zmienić lub odwołać. Można też wydziedziczonemu przebaczyć. Tak – w kodeksie cywilnym jest takie pojęcie.

4/ czy mogę wydziedziczyć syna, bo nie chce iść na studia? (jakie mu wybrałem, bo wiem co dla niego dobre)

nie – tak nie można. Przyczyny wydziedziczenia są konkretnie wskazane w treści przepisu.

5/ czy wydziedziczony będzie mógł podważać wydziedziczenie?

jeśli błędnie lub nieprecyzyjnie sformułujesz postanowienie o wydziedziczeniu w testamencie: będzie mógł podważać.

6/ czy mogę wydziedziczyć małoletnie dziecko?

trudna kwestia: poświęciłam temu zagadnieniu osobny wpis. Przyjmijmy jednak, że nie można. Zwłaszcza gdy mówimy o kilkulatku.

7/ co gdy wydziedziczę syna, ale on ma już swojego syna?

trzeba liczyć się z tym, iż jego syn (a Twój wnuk) będzie domagać się zachowku – np. od spadkobiercy testamentowego. Wydziedziczenie dziecka nie oznacza, iż tym samym wydziedziczasz jego dzieci. I co więcej: małoletni jest nieco uprzywilejowany jeśli chodzi o wysokość należnego zachowku!

Tak więc: jeśli chcesz wydziedziczyć dorosłe dziecko, które ma już woje dzieci: dobrze się zastanów!

Wydziedziczenie w orzecznictwie

Chcesz wiedzieć, co wynika z orzecznictwa? Na pewno tak, bo warto:

Sąd Najwyższy i Sądy Apelacyjny wypowiadały się na ten temat wiele razy:

jak stanowi art. 1009 k.c. przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu, przez co rozumie się, że spadkodawca w treści testamentu powinien opisać przykłady zachowania czy też czynności uprawnionego do zachowku bądź ich brak, które w jego ocenie uzasadnią pozbawienie go udziału w spadku. Może to być jedna z przyczyn wymienionych w art. 1008 k.c. lub ich kumulacja.

(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2024 r.)

Aby wydziedziczenie było skuteczne spadkodawca winien opisać w testamencie przykłady konkretnych zachowań uprawnionego do zachowku, które wypełniałyby ustawowe przesłanki, nie jest zaś wystarczające posłużenie się ogólnymi sformułowaniami, bez wskazania konkretnych zachowań lub rodzaju obowiązków. Oznacza to, że przyczyna wydziedziczenia powinna zostać w testamencie sformułowana in concreto (być jednoznacznie sformułowana i opisana, z powołaniem się na konkretne przypadki), a nie podana in abstracto (bez odwołania się do konkretnych przykładów).

(wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 września 2020 r.)

Teraz już wszystko jasne? masz jeszcze pytania co do wydziedziczenia? Jeśli masz dalsze pytania: zostaw w komentarzach.

A jeśli potrzebujesz mojej pomocy np. przy napisaniu testamentu: napisz do mnie wiadomość!

Będę wdzięczna jeśli udostępnisz wpis osobom, którym się on przyda:

Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.

Zobacz spis treści

Spis treści

Szukaj

Tematy główne