Jeden z klientów zadał mi ostatnio takie pytanie: „czy ma w ogóle sens pisać jakiś testament, skoro są przepisy o zachowku i zapewne uprawniony do zachowku będzie domagać się pieniędzy? Mam dziecko z pierwszego małżeństwa, ale ono już i tak sporo dostało. Chciałbym przekazać majątek w testamencie żonie i zabezpieczyć dziecko z tego związku, bo ono jest jeszcze małe. No ale przecież i tak syn z pierwszego małżeństwa będzie chciał zachowku?” To po co pisać testament jak i tak spadkobierca będzie musiał zapłacić zachowek?

Trudna sprawa, prawda?

I tak jest -w prawie spadkowym jest instytucja zachowku. I najczęściej uprawniony do zachowku o ten zachowek występuje.

Czy pisanie testamentu ma sens, jeśli i tak ktoś może domagać się zachowku?

Cóż, może właśnie w takich sytuacjach pisanie testamentów ma szczególny sens? Tak, jak wspomniałam, w kodeksie cywilnym są przepisy o zachowku.

I tak właśnie to działa – wskażesz jako spadkobiercę w testamencie np. tylko jedno dziecko, a pozostałe pominiesz: to pomięte dzieci będą mogły domagać się zachowku (od tego dziecka, które uwzględnisz w testamencie)

Wiem, że przepisy dotyczące zachowku wiele osób uważa za kontrowersyjne. I wiele osób dostrzega w tych przepisach pewne ograniczenie jeśli chodzi o możliwość swobodnego dysponowania swoim majątkiem.

Może właśnie z uwagi na te przepisy o zachowku pomyślałeś, że ten cały testament nie ma sensu? Ale…

Czy wiesz, co będzie gdy nie napiszesz testamentu i co będzie konsekwencją braku testamentu?

Będzie mieć miejsce dziedziczenie ustawowe – w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego. I może to nie brzmi wcale jakoś tak strasznie, bo przecież dzieci i małżonek dziedziczą w pierwszej kolejności. No więc jakoś to będzie i jakoś się wszyscy dogadają, prawda? Może tak, ale… konsekwencją takiego dziedziczenia jest powstanie współwłasności. Oznacza to, iż małżonek oraz dzieci – wszystkie dzieci z różnych związków – będą współwłaścicielami pozostawionego przez Ciebie majątku. I tu pojawia się bardzo istotne pytanie: czy wiesz, z czym wiąże się współwłasność i jakie są jej konsekwencje? Wiesz, w jakiej sytuacji postawisz żonę czy męża jeśli będzie dziedziczyć wspólnie z twoimi dziećmi z innych związków? Myślisz, że „przecież jakoś się dogadają”? Może i tak, ale będzie jak się nie dogadają? Tak, to już będzie ich problem, ale może można coś zrobić, aby nie dopuścić do tego problemu? No właśnie można – napisać przemyślany testament, nawet jeśli ktoś będzie uprawniony do zachowku.

Co ma wpływ na wysokość zachowku?

Jest wiele czynników, które mają wpływ na wysokość zachowku. Na przykład darowizny – chodzi tu o darowizny, które spadkodawca uczynił za życia na rzecz osoby uprawnionej do zachowku. Tak więc: jeśli zrobiłeś znaczącą darowiznę na rzecz tego dziecka z pierwszego małżeństwa – będzie mieć to znaczący wpływ, na wysokość zachowku – w sytuacji gdyby osoba ta miała domagać się zachowku od spadkobiercy wskazanego w testamencie.

Czy wiesz, że testament to nie tylko wskazanie spadkobiercy?

prawo spadkowe przewiduje wiele różnych instytucji, o których mogłeś nawet nie wiedzieć.

Tak – obecnie możliwości jest całkiem sporo, jeśli chodzi o sposób sformułowania testamentu. Wiedziałeś np. że jest coś takiego jak „zapis windykacyjny”? Czyli że można w testamencie przeznaczyć konkretną rzecz dla konkretnej osoby? (nie jest to wcale takie oczywiste, podobnie jak to, iż w takiej sytuacji konieczna jest forma aktu notarialnego)

No i tak – oczywiście: zapis windykacyjny zrobiony na rzecz danej osoby ma wpływ na wysokość zachowku – w sytuacji gdyby osoba ta była uprawniona do domagania się zachowku.

Prawo spadkowe to dużo więcej niż samo tylko wskazanie spadkobiercy – i więcej niż wspomniany zapis windykacyjny.

Tak więc odpowiadając na pytanie postawione w tytule wpisu: napisanie przemyślanego testamentu ma sens prawie w każdej sytuacji, a już na pewno wtedy, gdy chcesz świadomie rozporządzić swoim majątkiem i nie chcesz postawić bliskich osób w trudnej sytuacji.

Zamierasz napisać swój testament? A może już napisałeś?

Masz swoje przemyślenia w kwestii zachowku? Napisz w komentarzach.

Potrzebujesz mojej pomocy w sprawie spadkowej? Napisz do mnie wiadomość!