Prawo spadkowe w praktyce
czyli wszystko co trzeba wiedzieć o dziedziczeniu i sukcesji
Jestem adwokatem. Pomagam w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku oraz o zachowek.
Wyjaśniam, jak poprawnie napisać testament oraz jak przekazać firmę następcom.
W artykułach, które znajdziesz na tym blogu, tłumaczę zawiłości prawa spadkowego.
Zachowek dla rodzeństwa? Zachowek od rodzeństwa?
Kwestie tego, kto może domagać się zachowku nie są oczywiste. Wyjaśnię dziś jedną z częściej spotykanych wątpliwości – na przykładzie. A chodzi o zachowek dla rodzeństwa. o ile jest raczej niesprzeczne, iż zachowku może – w określonych okolicznościach – domagać się dziecko spadkodawcy, o tyle w przypadku rodzeństwa już te wątpliwości są. Stąd też dzisiejszy wpis. Przypomnijmy na początek treść przepisu: Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek). Zachowek dla rodzeństwa? Nie. Rodzeństwo nie ma możliwości by dochodzić zachowku w sytuacji gdy brat czy siostra wskazał w testamencie inna osobę. Wyjaśnię na przykładzie. Pan Staś żył w związku nieformalnym, nie miał jeszcze dzieci z tego związku. Rodzice już nie żyli, ale miał on młodszego brata – pana Jasia. Pan Staś napisał testament i wskazał jako jedynego spadkobiercę swoją partnerkę. Niestety pan Staś nagle zmarł. W tej sytuacji spadek odziedziczyła na podstawie testamentu jego partnerka, a brat – zgodnie z art. 991 kodeksu cywilnego nie ma uprawnienia […]
Czy rozwód ma wpływ na ważność napisanego wcześniej testamentu?
Wiem, pytanie może wydawać się dziwne, ale sam zobaczysz, że jest tu istotne aspekt praktyczny – bo w końcu to prawo spadkowe w praktyce. Może być tak, iż mamy młode bezdzietne małżeństwo – panią Zosię i pana Zenka. Jak już pewnie wiesz – a oni to wiedzieli – w takich małżeństwach małżonek nie jest jedynym spadkobiercą. Oczywiście jest tak, jeśli chodzi o dziedziczenie ustawowe. W sytuacji małżeństw, które nie mają dzieci: w sytuacji gdy jeden z małżonków umrze – z mocy ustawy dziedziczą także rodzice i/lub rodzeństwo spadkodawcy. A taka sytuacja najczęściej powoduje problemy. Pan Zenek doskonale wiedział, iż jego żona nie dogadałaby się z jego rodzicami, dlatego też napisał testament w formie notarialnej i w testamencie tym wskazał żonę jako jedynego spadkobiercę. Czy to dobry pomysł? Tak, oczywiście. Sama często sugeruję takie rozwiązania. W końcu małżonkowie wspólnie razem prowadzili firmę i całkiem nieźle zarabiali. Konieczność dzielenia się spadkiem z rodzicami czy rodzeństwem, z którym w sumie nie było specjalnego kontaktu, była trudna do wyobrażenia. Tak więc testament został napisany i pan Zenek szybko zapomniał o całej sprawie. Chyba mało kto żyje na co dzień jakimś tam testamentem i sprawami spadkowymi? W sumie to zrozumiałe. Tylko jak to w życiu […]
Dostałam dom w spadku – czy mąż ma do niego prawo?
Może wydaje Ci się, iż w małżeństwie zawsze absolutnie jest wspólne? No to tak do końca nie jest. Co prawda w dacie zawarcia małżeństwa powstaje majątek wspólny, ale… oprócz majątku wspólnego małżonkowie mają też swoje majątki osobiste. I jest całkiem długa lista składników, które stanowią te majątki osobiste. Dla wielu osób będzie to rozczarowaniem, dla innych ulgą, ale przepisy kodeksu rodzinnego są dość jasne: odziedziczony majątek jest majątkiem osobistym małżonka, który ten majątek odziedziczył. I w sumie na tym można byłoby zakończyć ten wpis, ale… Może chciałbyś wiedzieć jeszcze: Czy ma znaczenie, że oboje mieszkamy w tym domu od wielu lat? Nie, to nie ma znaczenia. Czy ma znaczenie, że jesteśmy 20 lat po ślubie? Nie, to też nie ma znaczenia. A to, że jestem zameldowana w tym domu? Także i to nie czyni odziedziczonego domu wspólnym majątkiem, niestety – zameldowanie jest dużo mniej istotne, niż się wielu osobom wydaje. A może ma znaczenie, że ja włożyłam swoje oszczędności sprzed ślubu w remont tego domu? Cóż… pewne znaczenie może mieć, ale na pewno nie czyni to odziedziczonego domu Waszym wspólnym domem. Czy jest więc w ogóle możliwe, aby odziedziczony dom był jednak majątkiem wspólnym? Tak, zacznijmy od tego, iż […]
Za życia rodzice notarialnie przekazali dom bratu, czy po ich śmierci należy mi się zachowek?
Prawdopodobnie tak, ale… Wiem, że odpowiedź “to zależy” nie jest najbardziej lubiana. Tak więc odpowiadam: prawdopodobnie tak, ale: Ważne jest to, jaka czynność prawna miała miejsce. To naprawdę ma znaczenie. Czy na pewno była to darowizna? Tak, może tego nie wiedziałeś, ale… testament i darowizna to nie są jedyne sposoby na przekazanie nieruchomości. Tak więc jeszcze raz: jaka czynność prawna miała miejsce? Nie masz pewności? Sprawdź, co wynika z treści księgi wieczystej. Nie dysponujesz odpisem księgi wieczystej? Nie szkodzi, z treścią księgi wieczystej zapoznasz się online, bez ponoszenia kosztów. No dobrze, aby nie komplikować sprawy zakładamy, że była to jednak darowizna. Dobrze jest też sprawdzić, czy na pewno oboje rodzice podarowali rodzeństwu nieruchomość. Prawdopodobnie tak, ale może tak być – i tak się czasami naprawdę zdarza – iż nieruchomość była majątkiem osobistym jednego tylko z rodziców i to ten właśnie tylko rodzic podarował tę nieruchomość Twojemu bratu czy siostrze. I tu jeszcze jedna kwestia: każdy może dowolnie dysponować swoim majątkiem. Wiem, brzmi to jak tzw. oczywista oczywistość, ale i tak to napiszę. Zachowku możesz domagać się dopiero po śmierci spadkodawcy (darczyńcy). Sam fakt, iż dowiedziałeś się, że rodzice “przepisali” dom na brata czy siostrę jeszcze nie daje Ci żadnych uprawnień. […]
Ponowny ślub ojca a dziedziczenie ustawowe
Małżonek jest spadkobiercą ustawowym. To wynika wprost z treści przepisów. I najczęściej jest tak, iż na podstawie ustawy dziedziczy mąż czy żona oraz dzieci spadkodawcy. Znajduje to podstawę w treści przepisu. Chcesz wiedzieć, co dokładnie stanowi przepis? Proszę bardzo. Zgodnie z treścią przepisu: W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. I to, że małżonek dziedziczy w sumie nie budzi większych wątpliwości i oporów. Jest tylko małe “ale”. Problem zaczyna się wtedy, gdy mowa o kolejnych małżeństwach i kolejnych żonach czy mężach. Na początek mała uwaga: dzieci dziedziczą – niezależnie od tego, czy pochodzą z małżeństwa, z którego małżeństwa, czy też może są to dzieci w ogóle pozamałżeńskie. Prawo nie różnicuje dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich jeśli chodzi o dziedziczenie. Problem jednak powstaje w przypadku dziedziczenia przez kolejnego małżonka. Zwłaszcza w sytuacji gdy nie było sprawy o podział majątku z pierwszym mężem czy żoną. Bo tak – małżonek dziedziczy, często razem z dziećmi z pierwszego małżeństwa. I – przynajmniej jeśli chodzi o […]
Niegodność dziedziczenia: przesłanki
Przepisy prawa spadkowego regulują coś takiego jak “niegodność dziedziczenia”. Wiem, nie brzmi to dobrze. Ale i tak warto wiedzieć, że coś takiego istnieje. Do tej pory były trzy przesłanki, aby uznać kogoś “niegodnym dziedziczenia”. Ale już od kilku miesięcy przesłanek niegodności dziedziczenia przesłanek tych jest więcej. Jesteś ciekawy jakie to przesłanki? Zobacz, co stanowi przepis. To przesłanki, które były w kodeksie już wcześniej. Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli: dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy; podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności; umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego; Takie były przesłanki do tej pory. Od pewnego już czasu mamy jednak dwie dalsze przesłanki, kiedy możliwe jest uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Chcesz wiedzieć, o jakie przesłanki chodzi? Warto wiedzieć, gdyż mogą dotyczyć one znacznie częstszych sytuacji. Otóż: Nowe przesłanki niegodności dziedziczenia Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego także wtedy gdy: uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo […]
Opłata sądowa w sprawie o zachowek zależy od…
Każda sprawa cywilna wiąże się z koniecznością ponoszenia kosztów. Czasami jest opłata stała – tak jest wtedy gdy wnosisz do sądu sprawę o stwierdzenie nabycia spadku. Może też być tak, iż opłata nie jest stała i jest coś, co ma wpływ na jej wysokość. Najpierw tylko przypomnijmy: sprawa o zachowek jest sprawą rozpatrywaną w trybie procesowym. I to powód, a więc ktoś kto wnosi pozew musi tę opłatę uiścić na rachunek właściwego sądu. Oczywiście – opłata od pozwu to nie jest jedyny koszt, z jakim trzeba się liczyć wnosząc pozew do sądu. Jeśli zdecydujesz się zlecić sprawę adwokatowi – pozostanie do zapłacenia honorarium pełnomocnika. To czy zlecisz sprawę to Twoja decyzja; możesz działać sam przed sądem, zarówno I, jak i II instancji. Honorarium adwokata to kwestia umowy z klientem i jest tu wiele czynników, które mają wpływ na wysokość tego honorarium. Koszty w sprawie sądowej Inną jeszcze kwestią jest koszt opinii biegłego. Najczęściej chodzi o wycenę nieruchomości, która wchodziła w skład spadku. Tak, nie w każdej sprawie będzie konieczna opinia – ale najczęściej wartość nieruchomości jest sporna i sąd dowód z opinii biegłego dopuszcza. A to, jak wspomniałam, wiąże się z dalszymi kosztami – nawet kilku tysięcy. Ale wracając […]
Sąd właściwy w sprawie o zachowek od lipca 2023
Jest lato? To muszą być jakieś zmiany w przepisach. Właściwie to troszkę taki żart – zmiany w przepisach mają miejsce przez cały rok. Teraz jednak – z początkiem lipca – wchodzi w życie duża nowelizacja przepisów k.p.c. czyli kodeksu postępowania cywilnego. Zmian w przepisach jest jest naprawdę sporo, ale dziś chcę wspomnieć o jednej z nich – dotyczącej właściwości sądu w sprawach o zapłatę. To ważne – zwłaszcza jeśli zdecydowałeś się samodzielnie wnosić pozew do sądu. Sprawa o zachowek – właściwość rzeczowa jest właśnie sprawą o zapłatę określonej kwoty pieniędzy. I w zależności od tego, ile ta kwota wynosi właściwy może być w pierwszej instancji sąd rejonowy albo sąd okręgowy. Do tej pory zawsze (no dobrze, może “zawsze” to przesada, ale od bardzo dawna było tak, iż jeśli domagałeś się kwoty powyżej 75.000 zł trzeba było wnosić pozew do sądu okręgowego. Teraz ta kwota będzie sporo wyższa (w sumie to już jest, gdyż mamy lipiec i przepisy weszły już w życie) Zobacz, co stanowi art. 17 punkt 4 kodeksu postępowania cywilnego – w aktualnym jego brzmieniu, po nowelizacji. Zgodnie z tym przepisem w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 100.00,- zł właściwy […]
Jestem adwokatem. Prowadzę kancelarię adwokacką we Wrocławiu. W swojej praktyce zajmuję się sprawami z zakresu prawa spadkowego. Doświadczeniem zdobytym w trakcie aplikacji adwokackiej oraz na salach sądowych dzielę się z Czytelnikami w ramach tego bloga.